رازهای پشت پرده جهش قیمت میلگرد و تیرآهن در روزهای بحران
چرا قیمت میلگرد و تیرآهن در دوران بحران از کنترل خارج می‌شود؟
در سال‌های اخیر، بازار آهن‌آلات ایران بارها شاهد نوسانات شدید قیمت بوده است؛ به‌ویژه در دوران بحران‌های اقتصادی، سیاسی یا بین‌المللی، قیمت محصولات فولادی از جمله میلگرد و تیرآهن به‌طور چشمگیری از کنترل خارج شده است. اما دلایل این بی‌ثباتی چیست؟ در این مقاله به تحلیل عوامل مؤثر بر افزایش قیمت میلگرد و تیرآهن در دوران بحران پرداخته و راهکارهایی برای مدیریت بهتر این وضعیت ارائه می‌دهیم.
تأثیر مستقیم نوسانات ارز بر قیمت میلگرد و تیرآهن
یکی از اصلی‌ترین عوامل افزایش قیمت آهن‌آلات در ایران، نوسانات نرخ ارز است. از آنجا که بسیاری از مواد اولیه، ماشین‌آلات، و حتی الکترودهای مصرفی در خطوط تولید کارخانه‌های فولاد، وارداتی هستند، هرگونه تغییر در نرخ دلار مستقیماً بر قیمت میلگرد و قیمت تیرآهن تأثیر می‌گذارد.
کاهش عرضه و افزایش تقاضا؛ تعادل بر هم می‌خورد
در دوران بحران، کارخانه‌ها به دلایل متعددی مانند کمبود انرژی، قطعی برق یا گاز، تحریم‌ها، افزایش قیمت مواد اولیه یا مشکلات حمل‌ونقل، با کاهش تولید مواجه می‌شوند. این کاهش عرضه در حالی اتفاق می‌افتد که تقاضا ممکن است به دلایل روانی، افزایش یابد.
افراد و شرکت‌ها برای حفظ ارزش دارایی‌های خود، اقدام به خرید انبوه آهن‌آلات ساختمانی از جمله میلگرد و تیرآهن می‌کنند که این افزایش تقاضا، باعث جهش قیمت‌ها می‌شود.
بررسی تطبیقی قیمت در بحران‌های مختلف
نگاهی به رفتار بازار آهن در چند بحران اخیر نشان می‌دهد که الگوی افزایش قیمت تقریباً مشابه است. در سال‌های ۱۳۹۷، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۱ که ایران با بحران‌های ارزی و اقتصادی شدیدی مواجه شد، قیمت تیرآهن ذوب‌آهن اصفهان در برخی مقاطع حتی تا دو برابر افزایش یافت. قیمت میلگرد آجدار نیز از حدود ۳۰۰۰ تومان به بیش از ۱۵۰۰۰ تومان در کمتر از دو سال رسید.
این داده‌ها نشان می‌دهند که در هر بحران، بازار آهن‌آلات به‌عنوان یک بازار حساس و نیمه‌سرمایه‌ای، دچار شوک شدید قیمتی می‌شود.
نقش سیاست‌های دولتی و بورس کالا
در دوران بحران، دولت‌ها ممکن است سیاست‌هایی برای کنترل بازار اتخاذ کنند که در عمل نتیجه معکوس داشته باشد. برای مثال، قیمت‌گذاری دستوری در بورس کالا، باعث می‌شود برخی فروشندگان، از عرضه محصول خودداری کنند یا آن را به بازار آزاد منتقل کنند. در نتیجه، قیمت واقعی میلگرد و تیرآهن در بازار آزاد به شدت افزایش می‌یابد.
تأثیر هزینه‌های حمل‌ونقل و لجستیک
یکی دیگر از چالش‌های دوران بحران، افزایش نرخ کرایه حمل‌ونقل به‌ویژه در مسیرهای بین‌استانی است. از آنجا که حمل تیرآهن و میلگرد نیازمند تریلی و کامیون‌های سنگین است، هرگونه تغییر در قیمت سوخت یا بروز مشکلات صنفی در ناوگان حمل‌ونقل، تأثیر مستقیمی بر قیمت نهایی کالا در محل تحویل دارد.
نقش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در تشدید التهاب بازار
یکی از عوامل کمتر دیده‌شده اما بسیار تأثیرگذار در دوران بحران، انتشار اخبار و شایعات از طریق شبکه‌های اجتماعی است. این فضا گاه با انتشار خبرهای تاییدنشده مانند «قطع صادرات فولاد» یا «ورود خریداران خارجی به بازار ایران»، باعث ایجاد هیجانات خرید در بازار می‌شود.
برخی کانال‌های تلگرامی فعال در حوزه آهن نیز با اعلام پیش‌بینی‌های اغراق‌آمیز از افزایش قیمت‌ها، جو روانی بازار را تشدید می‌کنند. این پدیده به خصوص در بین فروشندگان خرد و خریداران پروژه‌ای رایج است.
پیمانکاران ساختمانی؛ از قربانی تا بازیگر
پیمانکاران پروژه‌های عمرانی و ساختمانی، یکی از اصلی‌ترین گروه‌هایی هستند که از نوسانات قیمت میلگرد و تیرآهن آسیب می‌بینند. اما گاهی برخی از این پیمانکاران نیز با هدف حفظ سود خود، اقدام به خرید زودهنگام و انبوه محصولات فولادی می‌کنند که خود به افزایش بیشتر تقاضا و کمبود مصنوعی در بازار دامن می‌زند.
آینده بازار آهن‌آلات در شرایط بحرانی
با توجه به تجربه‌های قبلی، می‌توان گفت که هر بحران جدید با موجی تازه از نوسانات در بازار آهن همراه خواهد بود. در نتیجه، فعالان بازار باید خود را برای تطبیق با شرایط آماده کرده و ابزارهایی چون تحلیل تکنیکال قیمت، رصد اخبار اقتصادی، مشاوره با کارشناسان معتبر، و خرید پلکانی را در دستور کار خود قرار دهند.
همچنین وجود سامانه‌هایی مانند آهن یک دو سه که قیمت‌های لحظه‌ای کارخانه‌ها را نمایش می‌دهند، نقش کلیدی در شفاف‌سازی بازار و جلوگیری از سوءاستفاده برخی واسطه‌ها دارد.
راهکارهای مقابله با نوسانات قیمت در بحران‌ها
در ادامه برخی از راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت بهتر نوسانات قیمت آهن‌آلات را بررسی می‌کنیم:
افزایش شفافیت در بازار آهن با ارائه لحظه‌ای قیمت‌ها در پلتفرم‌های معتبر مانند «آهن یک دو سه».
افزایش ظرفیت تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات.
تنظیم منطقی صادرات برای جلوگیری از کمبود داخلی.
ایجاد نظام حمل‌ونقل اختصاصی برای آهن‌آلات.
توسعه قراردادهای بلندمدت بین خریداران و تولیدکنندگان به‌جای خریدهای مقطعی.
نظارت دقیق بر شبکه توزیع و برخورد با احتکارکنندگان.
تثبیت نرخ ارز و سیاست‌های پایدار اقتصادی برای ایجاد اطمینان در بازار.
صادرات بی‌رویه در زمان بحران؛ چالش تکراری بازار داخلی
یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت تیرآهن و میلگرد در بحران‌ها، افزایش صادرات بدون کنترل محصولات فولادی به کشورهای منطقه است. با افزایش نرخ دلار، تولیدکنندگان به‌منظور کسب سود بیشتر، ترجیح می‌دهند محصولات خود را صادر کنند. این موضوع موجب کاهش موجودی بازار داخلی و در نهایت افزایش قیمت در داخل کشور می‌شود.
به‌عنوان نمونه، در سال‌های گذشته شاهد افزایش صادرات میلگرد به کشورهای عراق، افغانستان و کشورهای آسیای میانه بودیم. این اتفاق باعث کاهش عرضه داخلی شده و بازار داخل را در معرض التهاب قرار داده است.
اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد؛ شکاف بزرگ در دوران بحران
در شرایط عادی، اختلاف قیمت بین بورس کالا و بازار آزاد حدود ۵ تا ۱۰ درصد است. اما در دوران بحران، این اختلاف گاه به ۳۰ یا حتی ۴۰ درصد می‌رسد. برای مثال، قیمت میلگرد ذوب‌آهن در بورس ممکن است ۲۵,۰۰۰ تومان باشد، در حالی که در بازار آزاد به بیش از ۳۵,۰۰۰ تومان نیز می‌رسد.
این فاصله قیمتی، باعث فعالیت بیشتر دلالان و واسطه‌ها می‌شود که به‌دنبال سود بیشتر، محصولات را از بورس خریداری کرده و با قیمت بالا در بازار آزاد می‌فروشند. چنین روندی کنترل بازار را دشوارتر می‌سازد.
مشاهده قیمت ورق 15 میل کاویان در سایت آهن یک دو سه.
کمبود سرمایه در گردش کارخانه‌ها و تأثیر آن بر عرضه
بسیاری از کارخانه‌های تولید آهن‌آلات در ایران، به دلیل مشکلات تأمین سرمایه در گردش، نمی‌توانند خطوط تولید خود را با حداکثر ظرفیت فعال نگه دارند. در دوران بحران اقتصادی که دسترسی به منابع مالی سخت‌تر می‌شود، این مشکل دوچندان می‌شود.
در نتیجه کاهش تولید کارخانه‌ها، میزان عرضه میلگرد و تیرآهن به بازار کاهش یافته و در نتیجه شاهد افزایش قیمت هستیم. یکی از راهکارهای مقابله با این مشکل، ارائه تسهیلات مالی از سوی دولت یا بانک‌ها به تولیدکنندگان فولاد است.
بی‌ثباتی قیمت انرژی و اثر آن بر تولید
صنایع فولاد یکی از پرمصرف‌ترین صنایع در حوزه انرژی به‌شمار می‌روند. در شرایطی که قیمت گاز و برق به‌صورت مقطعی افزایش یابد یا قطع مکرر انرژی در فصل زمستان و تابستان رخ دهد، تولید فولاد با اختلال مواجه می‌شود.
در سال‌های گذشته، قطعی گاز در زمستان و برق در تابستان، باعث توقف یا کاهش فعالیت کارخانه‌های بزرگ فولاد از جمله فولاد خوزستان، ذوب‌آهن اصفهان، فولاد مبارکه و … شد. این وضعیت در زمان بحران‌های اقتصادی یا کمبود انرژی، تشدید می‌شود و یکی از دلایل اصلی گرانی محصولات فولادی است.
تأثیر تحریم‌های بین‌المللی بر زنجیره تأمین فولاد
تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، مسیر واردات برخی تجهیزات و مواد اولیه ضروری را دشوار می‌سازد. به‌ویژه در بخش‌هایی مانند:
واردات الکترود گرافیتی برای کوره‌های قوس الکتریکی
قطعات و ماشین‌آلات موردنیاز تعمیرات خطوط تولید
نرم‌افزارهای مدیریتی و کنترلی تولید
اختلال در زنجیره تأمین، باعث کاهش بهره‌وری تولید و افزایش هزینه‌ها می‌شود که مستقیماً روی قیمت میلگرد و تیرآهن در بازار اثرگذار است. در دوران بحران، این تأثیرات به‌شکل محسوس‌تری خود را نشان می‌دهد.
مشاهده قیمت روز میلگرد در سایت آهن یک دو سه.
نگاه سرمایه‌ای به آهن‌آلات؛ از کالا تا دارایی
در سال‌های اخیر، آهن‌آلات به دارایی قابل سرمایه‌گذاری برای برخی افراد تبدیل شده‌اند. در زمان بحران، برخی از فعالان بازار با هدف حفظ ارزش پول، اقدام به خرید و نگهداری حجم زیادی از میلگرد، تیرآهن، نبشی و ناودانی می‌کنند.
این رفتار، همانند آنچه در بازار سکه یا ارز می‌بینیم، باعث خروج کالا از چرخه عرضه و افزایش مصنوعی تقاضا می‌شود. در چنین شرایطی، قیمت‌ها به‌صورت هیجانی و غیرمنطقی رشد کرده و موجب آسیب به پروژه‌های ساختمانی و تولیدی می‌شود.
اهمیت انتخاب تأمین‌کننده مطمئن در شرایط بحران
یکی از راهکارهای مهم در مواجهه با بحران‌های قیمتی، خرید از شرکت‌های معتبر و شناخته‌شده مانند “آهن یک دو سه” است. این مجموعه با دسترسی مستقیم به لیست قیمت کارخانه‌ها و ارائه قیمت لحظه‌ای، به خریداران کمک می‌کند تا با حداقل ریسک، خرید خود را انجام دهند.
از جمله خدمات این شرکت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ارائه قیمت روز میلگرد، تیرآهن، ناودانی، قوطی پروفیل و…
مشاوره تخصصی برای انتخاب برند و سایز مناسب
تضمین اصالت کالا و تحویل سریع در سراسر ایران
ارائه فاکتور رسمی و امکان پیگیری سفارش آنلاین
با استفاده از این خدمات، در شرایط بحرانی نیز می‌توان تصمیم‌های هوشمندانه‌تری برای خرید گرفت.
چگونه در شرایط بحرانی گرفتار قیمت‌های غیرواقعی نشویم؟
بازار آهن‌آلات یکی از بازارهای حساس و نوسان‌پذیر در اقتصاد ایران است. در زمان بحران‌های اقتصادی، سیاسی یا بین‌المللی، این بازار بسیار آسیب‌پذیر می‌شود. عوامل متعددی از جمله:
نوسانات نرخ ارز
کاهش تولید کارخانه‌ها
اختلال در صادرات و واردات
کمبود انرژی
تحریم‌ها
شایعات رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی
همگی باعث می‌شوند قیمت میلگرد و تیرآهن از کنترل خارج شود. راهکار مقابله با این چالش، ایجاد شفافیت، مدیریت منابع، ارتباط با تأمین‌کنندگان معتبر، و اطلاع‌رسانی صحیح به مصرف‌کنندگان است.
تحلیل دقیق و پشت‌صحنه جهش قیمت میلگرد و تیرآهن که هر مهندس و سازنده‌ای باید بداند. خواندن این مقاله برای درک بهتر بازار در روزهای بحران ضروری است.
دقیقا، همینطور هستش.