چرا قیمت میلگرد و تیرآهن در دوران بحران از کنترل خارج می‌شود؟
وقتی آهن، نبض اقتصاد بحران‌زده را در دست می‌گیرد
در بازار ساخت‌وساز، میلگرد و تیرآهن نه‌تنها مصالح ساختمانی هستند، بلکه «شاخص‌های امنیت روانی و اقتصادی» نیز محسوب می‌شوند. در ایران، هرگاه بحران سیاسی، اقتصادی، نظامی یا حتی روانی پیش می‌آید، قیمت این دو مقطع فولادی از نخستین قربانی‌هاست. چرا این اتفاق رخ می‌دهد؟ چرا این نوسانات شدید تنها مربوط به دوران بحران است و چگونه می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد؟
بخش اول: نگاهی به ساختار بازار آهن‌آلات ایران
چرا بازار آهن ایران تا این حد آسیب‌پذیر است؟
بازار فولاد ایران، ترکیبی از تولیدکنندگان بزرگ (مثل ذوب آهن اصفهان، فولاد خوزستان، فولاد مبارکه) و صدها بنگاه پخش، عمده‌فروش و واسطه در سراسر کشور است. نبود سیستم قیمت‌گذاری هوشمند، نبود مرجع واحد برای کنترل موجودی، و اتکای شدید به نرخ ارز، این بازار را در برابر کوچک‌ترین شوک‌ها آسیب‌پذیر کرده است.
بخش دوم: دلایل اصلی خروج قیمت میلگرد و تیرآهن از کنترل
نوسانات نرخ ارز؛ آتش زیر خاکستر
قیمت بسیاری از مواد اولیه، تجهیزات و حتی لجستیک زنجیره فولاد، وابسته به واردات است. وقتی بحران موجب افزایش نرخ دلار می‌شود، حتی اگر محصول در داخل تولید شده باشد، قیمت تمام‌شده میلگرد و تیرآهن جهش می‌کند.
شوک‌های روانی و خرید هیجانی
در زمان بحران، چه اقتصادی باشد (مثلاً تحریم)، چه امنیتی (مثل جنگ)، مردم و سازندگان با تصور افزایش بیشتر قیمت، اقدام به خرید انبوه و سریع می‌کنند. این رفتار، موجودی بازار را خالی و قیمت را ملتهب می‌کند.
احتکار و بازی واسطه‌ها
واسطه‌ها و انبارداران در روزهای اولیه بحران، دست از فروش کشیده و منتظر افزایش قیمت می‌مانند. این احتکار ناگهانی، باعث می‌شود قیمت‌های رسمی کاربردی نداشته باشند و بازار سیاه فعال شود.
بخش سوم: نگاهی به تجربه‌های گذشته
بحران ارزی ۱۳۹۷
در سال ۹۷، با جهش ناگهانی نرخ دلار از ۴۲۰۰ به بیش از ۱۰ هزار تومان، قیمت میلگرد در کمتر از دو ماه دو برابر شد. عمده دلیل: قطع تأمین الکترود گرافیتی و افزایش بهای مواد اولیه وارداتی.
جنگ روسیه و اوکراین و تأثیر جهانی بر بازار ایران
در سال ۲۰۲۲، با شروع جنگ در اروپا، قیمت جهانی شمش فولادی افزایش یافت. ایران به‌دلیل وابستگی به بازار جهانی در حوزه قیمت‌گذاری، ناچار به هم‌ترازی با قیمت جهانی شد؛ اتفاقی که حتی بدون تغییر داخلی، بازار ایران را متلاطم کرد.
مشاهده قیمت روز پروفیل در سایت آهن یک دو سه.
بخش چهارم: نقش سیاست‌گذاری‌های اشتباه در افزایش نوسان
قیمت‌گذاری دستوری
در شرایط بحرانی، دولت‌ها گاهی برای کنترل قیمت، نرخ‌های دستوری اعلام می‌کنند. اما این قیمت‌ها در عمل با واقعیت بازار فاصله دارند و باعث ایجاد بازار دوگانه و رانت می‌شوند.
اختلال در زنجیره تولید
در برخی بحران‌ها (مثلاً کمبود برق یا گاز)، کارخانه‌ها ناچار به کاهش تولید می‌شوند. این کاهش عرضه، درحالی‌که تقاضا کاهش نیافته، موجب جهش شدید قیمت تیرآهن و میلگرد می‌شود.
بخش پنجم: بحران و زنجیره تأمین آهن در ایران
ضعف در ذخایر استراتژیک
در ایران، برخلاف نفت یا گندم، ذخایر رسمی و استراتژیک آهن‌آلات وجود ندارد. در نتیجه، در شرایط بحران هیچ مرجع تأمینی جایگزین بازار خصوصی وجود ندارد.
وابستگی به مواد اولیه خارجی
هرچند بسیاری از فولاد کشور در داخل تولید می‌شود، اما همچنان در موادی مانند فروآلیاژها، نسوزها، قراضه وارداتی و تجهیزات نورد وابستگی داریم. هر گونه تحریم یا محدودیت در واردات = اختلال در تولید.
بخش ششم: تحلیل روانشناسی بازار در زمان بحران
عدم شفافیت؛ عامل تشدید بحران
وقتی اطلاعات دقیق از وضعیت موجودی، قیمت جهانی یا وضعیت تولید ارائه نمی‌شود، شایعات جایگزین داده می‌شوند و تصمیم‌گیری بر پایه ترس انجام می‌گیرد.
فضای رسانه‌ای و تشدید بحران
در شبکه‌های اجتماعی، گمانه‌زنی‌ها درباره جنگ، بسته‌شدن مرزها یا افزایش قیمت دلار، باعث التهاب زودهنگام بازار آهن می‌شود. این فضا حتی بر رفتار کارخانه‌ها هم اثر می‌گذارد.
مشاهده قیمت تیرآهن 14 ذوب آهن در سایت آهن یک دو سه.
بخش هفتم: راهکارهای کاهش نوسان قیمت در دوران بحران
ایجاد سامانه شفاف قیمت و موجودی
راه‌اندازی یک پلتفرم ملی برای ثبت قیمت لحظه‌ای تیرآهن و میلگرد توسط کارخانه‌ها و انبارداران می‌تواند شفافیت را افزایش و احتکار را کاهش دهد.
تعریف ذخایر استراتژیک آهن‌آلات
مثل نفت و آرد، ذخیره‌سازی هوشمند آهن در انبارهای ملی می‌تواند در روزهای بحران، بازار را از جهش قیمت حفظ کند.
سیاست‌های صادرات هوشمند
در دوران بحران داخلی، صادرات بیش از حد فولاد باید موقتی کنترل شود تا تعادل عرضه داخلی حفظ شود.
یک بازار شکننده، اما قابل مدیریت
بازار میلگرد و تیرآهن ایران، به‌دلیل ساختار نامتعادل، نبود سیاست‌های هوشمندانه، و واکنش‌های روانی جامعه، در شرایط بحران بسیار آسیب‌پذیر است. اما با طراحی ابزارهایی مانند ذخایر استراتژیک، پلتفرم‌های شفاف، و کنترل صادرات، می‌توان این آسیب‌پذیری را کاهش داد.
پیمانکاران، فروشندگان، کارخانه‌ها و نهادهای دولتی، هرکدام باید نقش خود را در عبور از بحران بشناسند. چرا که نوسانات بی‌ضابطه، نه‌تنها سودآوری پروژه‌ها را از بین می‌برد، بلکه امنیت ساخت‌وساز کشور را نیز به خطر می‌اندازد.
برای سفارش تیرآهن در تناژ بالا خرید کیلویی پیشنهاد میکنید یا شاخه ای؟
کیلویی بهتر هستش .