تفاوت تیرآهن ipe و ipb به همراه تصویر و جدول مشخصات
دانستن تفاوت تیرآهن ipe و ipb برای پروژه ای که دارید،بسیار اهمیت دارد! باید بدانید برای چه هدفی از کدام نوع از این تیرآهن های ipe و ipb استفاده کنید! و از آنجایی که دو مدل IPE و IPB بیشترین استفاده را در ایران و دنیا دارند. این دو در ظاهر شبیه‌اند اما تفاوت‌های فنی‌شان باعث می‌شود که انتخاب اشتباه، به مشکلات سازه‌ای یا هزینه‌های اضافی منجر شود.
در ادامه تفاوت تیرآهن ipe و ipb به همراه ویژگی های که نشان از کیفیت و استقامت این نوع تیرآهن هاست و کاربردهای هرکدام در ساختمان سازی و سایر پروژه ها را به طور موشکافانه و دقیقی بررسی می کنیم.
تیرآهن چیست و چرا مهم است؟
تیرآهن یک پروفیل فولادی است که به‌عنوان عضو اصلی باربر در سازه‌ها استفاده می‌شود. وظیفه‌اش انتقال نیرو – چه کششی، چه فشاری و چه خمشی – بین بخش‌های مختلف یک سازه است. انتخاب نوع و ابعاد تیرآهن، تأثیر مستقیم بر استحکام، وزن کلی، و حتی هزینه پروژه دارد.
معرفی تیرآهن IPE
تیرآهن IPE یکی از پرکاربردترین انواع تیرآهن در صنعت ساختمان‌سازی است که نام آن از شکل سطح مقطعش گرفته شده؛ مقطعی که شبیه حرف لاتین I است. این نوع تیرآهن مطابق با استاندارد اروپا تولید می‌شود و همین موضوع باعث شده علاوه بر ایران، در بسیاری از کشورها نیز محبوبیت زیادی داشته باشد.
ویژگی‌های ظاهری و فنی تیرآهن IPE
- سطح مقطع شبیه حرف انگلیسی I
- ضخامت بال‌ها در تمام طول تیرآهن یکنواخت است (برخلاف برخی پروفیل‌ها که ضخامت آن تغییر می‌کند)
- در بازار ایران در سایزهای مختلف از ارتفاع 80 میلی‌متر تا 600 میلی‌متر عرضه می‌شود.
- این استاندارد به دلیل طراحی بهینه، توازن مناسبی بین وزن و مقاومت ایجاد می‌کند.
مزایای تیرآهن IPE
- اتصال ساده به دیگر قطعات فولادی به دلیل یکنواخت بودن ابعاد بال‌ها
- وزن مناسب در مقایسه با مقاومت بالا، که آن را به گزینه‌ای اقتصادی و کاربردی تبدیل کرده
- در دسترس بودن در بازار داخلی با طیف متنوعی از سایزها و برندها
کاربردهای اصلی تیرآهن IPE
- ساخت ستون‌ها و تیرهای اصلی در ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری
- استفاده در خرپاها، اسکلت‌بندی سوله و انبارها
- به‌کارگیری در ساخت پل‌های لانه‌زنبوری که باعث کاهش وزن سازه و حفظ مقاومت می‌شود.
معرفی تیرآهن IPB (هاش)
تیرآهن IPB که بیشتر با نام تیرآهن هاش شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین مقاطع فولادی در ساخت‌وساز و پروژه‌های صنعتی است. نام «تیرآهن هاش» از شکل سطح مقطع آن گرفته شده که شبیه حرف انگلیسی H است. این طراحی خاص باعث می‌شود تیرآهن هاش نسبت به سایر تیرآهن‌ها تحمل بار بسیار بیشتری داشته باشد.
ویژگی‌های ظاهری و فنی تیرآهن IPB
سطح مقطع مشابه حرف H انگلیسی که موجب داشتن عرض بال زیاد می‌شود.
طول و عرض بال‌ها تقریباً برابر با ارتفاع جان، که این ویژگی به تعادل بهتر در تحمل فشار کمک می‌کند.
انواع تیرآهن هاش
- هاش سبک (HEA) – با وزن کمتر و مناسب سازه‌های نیمه‌سنگین
- هاش سنگین (HEB) – برای سازه‌های سنگین با مقاومت بالا
- هاش فوق‌سنگین (HEM) – برای پروژه‌های بسیار بزرگ و حساس با نیاز به استحکام حداکثری
مطابق با استانداردهای اروپایی که در پروژه‌های صنعتی و سازه‌های سنگین به‌طور گسترده به‌کار می‌رود
مزایای تیرآهن IPB
- تحمل بارهای فشاری و خمشی بسیار بالا به دلیل سطح مقطع پهن و جان ضخیم
- مناسب برای ستون‌های بلند و دهانه‌های وسیع که نیاز به استحکام بالاتری دارند
- مقاومت عالی در برابر کمانش جانبی که باعث پایداری سازه در شرایط مختلف می‌شود
کاربردهای اصلی تیرآهن IPB
- اجرای سازه‌های سنگین مانند پل‌ها، برج‌ها و کارخانه‌ها
- استفاده به‌عنوان ستون‌های اصلی در ساختمان‌های بلندمرتبه و پروژه‌های مرتفع
- به‌کارگیری در سازه‌های خاص همچون اسکله‌ها، نیروگاه‌ها و سازه‌های صنعتی حساس
کاربردهای تیرآهن IPE و IPB
دانستن تفاوت IPE و IPB در نوع کاربرد و استفاده ای که میشوند بسیار مهم است! یک اشتباه میتواند برای شما و پروژه تان خسارات و ناکارآمدی رقم بزند. پس با توجه به مواردی که در ادامه می گویم نیاز پروژه خود را مشخص و بعد تیرآهنی که نیاز دارید را خریداری کنید.
کاربردهای تیرآهن IPE
تیرآهن IPE به دلیل وزن کمتر و شکل مهندسی‌شده، یکی از رایج‌ترین مقاطع فولادی در ایران و اروپا محسوب می‌شود. این پروفیل در پروژه‌های مختلف به کار می‌رود، از جمله:
ساختمان‌سازی معمولی
در ساختمان‌های مسکونی یک تا چهار طبقه، تیرآهن IPE گزینه‌ای ایده‌آل است؛ زیرا وزن سبک‌تر آن، اجرای پروژه را ساده‌تر کرده و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
ساخت خرپا و سقف‌های شیروانی
به دلیل یکنواختی شکل بال‌ها، مراحل جوشکاری یا اتصال با پیچ و مهره راحت‌تر انجام می‌گیرد. این ویژگی باعث می‌شود سرعت نصب افزایش پیدا کرده و دقت کار بالا برود.
سوله‌های کوچک تا متوسط
توانایی پوشش دهانه‌های ۱۰ تا ۲۰ متری، تیرآهن IPE را به گزینه‌ای اقتصادی و کاربردی برای سوله‌های کوچک و انبارهای سبک تبدیل کرده است.
پروژه‌های بازسازی
سبکی این تیرآهن، بار مرده سازه را به حداقل می‌رساند؛ در نتیجه برای مقاوم‌سازی یا بازسازی ساختمان‌ها، ایمنی بیشتری فراهم می‌کند.
کاربردهای تیرآهن IPB (یا هاش)
تیرآهن IPB که به «تیرآهن بال پهن» نیز شهرت دارد، به دلیل مقاومت مقطع بالا و توان تحمل بار سنگین، بیشتر در سازه‌های صنعتی و پروژه‌های عظیم به کار می‌رود:
آسمان خراش ها
در برج‌ها و ساختمان‌های بالای ۱۵ طبقه که فشار عمودی و نیروهای جانبی مانند باد و زلزله بسیار بالاست، این نوع تیرآهن انتخابی کاملاً مهندسی و ایمن محسوب می‌شود.
فضاهای بزرگ صنعتی
کارخانه‌های بزرگ، آشیانه‌های هواپیما، سالن‌های همایش و انبارهای بسیار بزرگ، برای پوشش دهانه‌های بدون ستون میانی، به تیرآهن IPB نیاز دارند.
سازه‌های خاص دریایی
اسکله‌ها، سکوهای نفتی و پل‌های معلق برای تحمل بارهای سنگین و شرایط محیطی سخت، از IPB بهره می‌برند.
پروژه‌های زیرساختی سنگین
راه‌آهن، پل‌های بین‌شهری، نیروگاه‌ها و سدها از جمله پروژه‌هایی هستند که استحکام و دوام بالای تیرآهن IPB را ضروری می‌سازند.
جدول مقایسه تفاوت تیرآهن IPE و IPB
| ویژگی | IPE | IPB (هاش) |
| شکل مقطع | I انگلیسی | H انگلیسی |
| ضخامت بال | یکنواخت | یکنواخت و پهن‌تر |
| تحمل بار فشاری | متوسط | بسیار بالا |
| وزن در سایز یکسان | کمتر | بیشتر |
| هزینه خرید | کمتر | بیشتر |
| کاربرد اصلی | ساختمان‌های معمولی و مسکونی | سازه‌های صنعتی و سنگین |
| مقاومت در دهانه بلند | متوسط | عالی |
جدول مشخصات فنی و ابعاد استاندارد تیرآهن IPE و IPB
| سایز تیرآهن | ارتفاع (mm) | عرض بال (mm) – IPE | عرض بال (mm) – IPB | وزن تقریبی (kg/m) – IPE | وزن تقریبی (kg/m) – IPB |
| 160 | 160 | 82 | 160 | 18.8 | 30.4 |
| 200 | 200 | 100 | 200 | 25.3 | 49.9 |
| 240 | 240 | 115 | 240 | 33.9 | 71.8 |
| 300 | 300 | 140 | 300 | 48.1 | 93.0 |
۵ نکته کلیدی که قبل از خرید تیرآهن IPE یا IPB باید بدانید
تیرآهن یکی از اجزای اصلی و تاثیرگذار در طراحی و اجرای سازه‌ها به شمار می‌رود. انتخاب درست نوع تیرآهن نقشی حیاتی در استحکام، ایمنی و اقتصادی‌بودن پروژه ایفا می‌کند. به همین دلیل، مهندسان سازه و پیمانکاران باید قبل از خرید تیرآهن، حتما این 5 نکته طلایی بدون زنگ! را بدانند.
نوع پروژه
انتخاب تیرآهن مناسب بسته به نوع و نوع کاربری پروژه متفاوت است:
پروژه‌های مسکونی و سبک: در سازه‌هایی مانند ساختمان‌های مسکونی کوچک یا متوسط، مخصوصاً سازه‌های تا ۴ طبقه، تیرآهن نوع IPE (تیرآهن معمولی) انتخابی استاندارد، اقتصادی و عملی به شمار می‌رود.
پروژه‌های صنعتی یا زیرساخت‌های بزرگ: در پروژه‌هایی نظیر کارخانه‌ها، انبارهای وسیع، برج‌ها و سایر سازه‌های سنگین و صنعتی، تیرآهن نوع IPB (تیرآهن عریض یا هاش) گزینه‌ای بهتر است. این نوع تیرآهن به‌دلیل داشتن مقاومت بالاتر، فشار مضاعف و وزن زیاد را به‌خوبی تحمل می‌کند.
طول دهانه‌ی سازه
طول دهانه‌ای که تیرآهن باید آن را پوشش دهد، نقش مهمی در تعیین نوع پروفیل دارد:
برای دهانه‌هایی کمتر از ۲۰ متر: تیرآهن IPE به‌دلیل وزن کمتر و قیمت مناسب‌تر، نیاز سازه را به راحتی برآورده می‌کند.
برای دهانه‌هایی بیش از ۲۰ متر: در سازه‌های با چنین دهانه‌های وسیع، تیرآهن IPB پیشنهاد می‌شود. این نوع تیرآهن با مقاومت خمشی بالاتر میتواند اطمینان بیشتری از استحکام سازه فراهم کند.
میزان بارگذاری سازه
بارهایی که بر تیرآهن اعمال می‌شود شامل بارهای مرده (مانند وزن سازه) و بارهای زنده (مانند فشار حاصل از افراد یا تجهیزات) است:
بارهای سبک و معمولی: برای پروژه‌هایی که بار مرده و زنده سبک هستند، تیرآهن IPE انتخاب مناسبی است و هزینه‌های پروژه را نیز کاهش می‌دهد.
بارگذاری سنگین یا شرایط خاص: چنانچه سازه تحت بارگذاری‌های سنگین یا فشارهای دائمی ناشی از تجهیزات صنعتی بزرگ یا ارتعاشات مداوم باشد، تیرآهن IPB با استحکام بیشتر عملکرد مطمئن‌تری دارد.
بودجه پروژه
مقدار بودجه اختصاص داده شده به پروژه، از دیگر عوامل مهم در تصمیم‌گیری است:
- اگر پروژه با محدودیت مالی روبه‌رو باشد، تیرآهن IPE به دلیل قیمت پایین‌تر گزینه اقتصادی‌تری محسوب می‌شود.
- اما در صورت برخورداری پروژه از بودجه کافی و با توجه به اهمیت دوام و ایمنی بیشتر، سرمایه‌گذاری بر روی تیرآهن IPB انتخابی عاقلانه و مهندسی خواهد بود.
شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی
شرایط اقلیمی و محیطی منطقه اجرای پروژه نیز یکی از فاکتورهای تعیین‌کننده در انتخاب نوع تیرآهن است:
در مناطق بادخیز یا زلزله‌خیز: تیرآهن نوع IPB به دلیل مقاومت بیشتر در برابر نیروهای جانبی، ایمنی بیشتری برای سازه فراهم می‌کند.
در مناطق کم‌خطر: در این شرایط می‌توان متناسب با نیاز سازه و بدون تخطی از استانداردهای ایمنی، از تیرآهن IPE استفاده کرد.
💡 انتخاب میان تیرآهن های IPE و IPB نباید تنها بر اساس یک عامل انجام شود. مهندسان سازه باید تمامی فاکتورهای موثر شامل کاربری سازه، طول دهانه، نوع و مقدار بارگذاری، میزان بودجه و شرایط محیطی را کنار هم قرار دهند و بر این اساس مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنند. انتخاب صحیح میتواند علاوه بر تامین ایمنی و پایداری سازه، در کاهش هزینه‌ها و بهینه‌سازی فرآیند ساخت نیز نقش بسزایی داشته باشد.
جدول مقایسه مزایا و معایب تیرآهن IPE و IPB
| ویژگی | مزایای IPE | معایب IPE | مزایای IPB | معایب IPB |
| دسترس‌پذیری | تیرآهن IPE در بازار داخلی به‌وفور یافت می‌شود و تقریباً همه انبارها و کارخانه‌ها آن را عرضه می‌کنند. | عدم وجود مشکل خاص در این بخش. | تیرآهن IPB نیز در بازار عرضه می‌شود اما نسبت به IPE کمی کمیابتر است. | کمیابتر بودن نسبت به تیرآهن IPE در برخی مناطق مشکل ایجاد کند. |
| وزن سازه | وزن سبک‌تر نسبت به IPB باعث کاهش بار مرده و صرفه‌جویی در هزینه حمل‌ونقل می‌شود. | وزن کمتر منجر به کاهش مقاومت در سازه‌های با دهانه‌های بزرگ می‌شود. | وزن بالاتر مقاومت بیشتری برای تحمل بار سنگین فراهم می‌کند. | وزن زیاد تیرآهن IPB باعث افزایش هزینه‌های حمل و نصب می‌شود. |
| استاندارد ابعاد | تولید بر اساس استاندارد اروپایی باعث یکنواختی ابعاد و سهولت در اجرای پروژه می‌شود. | محدودیت در ابعاد باعث می‌شود در برخی پروژه‌های خاص نیاز به سفارش ویژه باشد. | ابعاد و مقطع بزرگ‌تر باعث کارایی بالاتر در پروژه‌های سنگین می‌شود. | ابعاد بزرگ ممکن است برای پروژه‌های کوچک نامناسب باشد. |
| مقاومت سازه‌ای | در ساختمان‌های معمولی مقاومت قابل قبولی دارد. | مقاومت کمتر نسبت به IPB در دهانه‌های بلند و بارگذاری‌های سنگین. | مقاومت بسیار زیاد در برابر فشار و خمیدگی باعث شده برای سازه‌های بزرگ و سنگین ایده‌آل باشد. | برای پروژه‌های سبک توان بالا مورد نیاز نیست و استفاده از IPB هزینه اضافی ایجاد می‌کند. |
| کاربرد در دهانه‌ها | مناسب برای دهانه‌های کوتاه و متوسط و پروژه‌های ساختمانی معمولی. | برای ستون‌های بسیار بلند یا دهانه‌های گزینه مناسبی نیست. | امکان استفاده در دهانه‌های باز بدون نیاز به تقویت اضافی را فراهم می‌کند. | در دهانه‌های کوچک به‌صرفه نیست و ممکن است فضای بیشتری اشغال کند. |
| انعطاف در طراحی | برای بیشتر ساختمان‌های مسکونی و تجاری کوچک قابل استفاده است. | برای طراحی سازه‌های خاص محدودیت دارد. | قابلیت استفاده در سازه‌های خاص مانند برج‌ها و پل‌ها را داراست. | استفاده در سازه‌های کوچک انعطاف طراحی لازم را ایجاد نمی‌کند. |
| تعداد ستون‌ها | در پروژه‌های معمولی تعداد ستون‌ها متعادل است. | در سازه‌های بزرگ ممکن است نیاز به تعداد ستون بیشتر باشد. | ظرفیت بالای باربری تیرآهن IPB باعث کاهش تعداد ستون‌های لازم در سازه می‌شود. | اگر سازه کوچک باشد این ویژگی اهمیتی ندارد و فقط هزینه را افزایش می‌دهد. |
جمع‌بندی
از دید یک مهندس سازه، انتخاب بین تیرآهن IPE و IPB (هاش) نه‌تنها مسئله‌ای فنی بلکه تصمیمی کلیدی در موفقیت یا شکست یک پروژه است. تیرآهن IPE با وزن کمتر، قیمت مناسب و سهولت اتصال، گزینه‌ای ایده‌آل برای ساختمان‌های مسکونی کوچک و متوسط، سوله‌های سبک و پروژه‌های بازسازی است؛ در حالی که تیرآهن IPB با بال‌های پهن و جان ضخیم، توان تحمل بارهای سنگین و دهانه‌های بزرگ را دارد و برای سازه‌های صنعتی، برج‌ها، پل‌ها و پروژه‌های زیرساختی عظیم طراحی شده است.
تفاوت اصلی آن‌ها در شکل مقطع (I در برابر H)، میزان تحمل بار، وزن و کاربرد است؛ جایی که هر انتخاب اشتباه میتواند موجب افزایش هزینه‌ها یا کاهش ایمنی گردد. پیش از خرید، باید به پنج عامل مهم شامل نوع و مقیاس پروژه، طول دهانه، بارگذاری، بودجه و شرایط محیطی توجه کرد و با در نظر گرفتن این فاکتورها، تیرآهن مناسب را انتخاب نمود تا هم ایمنی سازه تضمین شود و هم هزینه‌ها کنترل شود.
سوالات متداول
تفاوت اصلی تیرآهن IPE و IPB چیست؟
تیرآهن IPE سطح مقطع I شکل استاندارد اروپاست در حالی که IPB یا هاش بال پهن‌تری دارد. تیرآهن IPB بیشتر در سازه‌های سنگین و IPE در ساختمان‌سازی معمولی استفاده می‌شود.
کدام تیرآهن مقاومت بیشتری دارد؟
به دلیل بال پهن‌تر، تیرآهن IPB در برابر نیروهای خمشی و فشاری مقاومت بیشتری نسبت به IPE دارد. این ویژگی باعث شده برای ستون‌سازی و سازه‌های بزرگ مناسب‌تر باشد.
آیا قیمت IPE و IPB یکسان است؟
خیر، به دلیل تفاوت در وزن و سایز، تیرآهن IPB معمولاً قیمت بالاتری نسبت به تیرآهن IPE دارد. وزن بیشتر برابر با مصرف فولاد بالاتر است.
تیرآهن IPE برای چه کاربردی مناسب‌تر است؟
IPE برای تیرهای فرعی، پل‌های سبک و اسکلت ساختمان‌های با بار متوسط استفاده می‌شود. این مقطع در ایران بسیار پرکاربرد و استاندارد است.
IPB بیشتر در چه جاهایی استفاده می‌شود؟
تیرآهن IPB یا هاش به دلیل تحمل بار زیاد، در برج‌ها، کارخانجات، پل‌های سنگین و سازه‌های صنعتی به کار می‌رود.
تفاوت وزن تیرآهن IPE و IPB چقدر است؟
در یک سایز طول مشابه، IPB وزن بیشتری نسبت به تیرآهن IPE دارد. مثلاً IPB سایز 20 حدود 20 تا 30 درصد سنگین‌تر است.
آیا می‌توان تیرآهن IPE و IPB را با هم در یک پروژه استفاده کرد؟
بله، بسته به نوع بارگذاری و طراحی سازه، ترکیب این دو نوع تیرآهن امکان‌پذیر است. انتخاب نهایی بر اساس محاسبات مهندسی انجام می‌شود.
