برای ساخت خانه چقدر میلگرد لازم است؟
خانه احتمالا بزرگ ترین پروژه زندگی هر فرد باشد! پس اینکه دقیقا بدانید برای ساخت این خانه چه نوع مصالح، چه مقدار آهن آلات و چه دکوراسیونی مدنظرتون هست خیلی اهمیت دارد.
دانستن اینکه برای ساخت خانه دقیقا به چه مقدار از مصالح نیازمند هستید، به شما در برنامه ریزی و کنترل هزینه های ساخت و ساز کمک زیادی می کند، و در این شرایط یکی از مهم ترین مصالح ای که نیازمند آن هستید میلگرد است.
در ادامه با توجه به متراژ خانه و سبکی که مدنظر دارید به شما اطلاع میدهیم، برای ساخت خانه چقدر میلگرد لازم است؟ و چه مدل میلگردی برای ساخت خانه و هر قسمت باید خریداری کنید؟.
چرا محاسبه میلگرد برای ساخت خانه مهم است؟
میلگرد به عنوان یکی از مهم‌ترین مصالح در اسکلت‌های بتنی و حتی برخی سازه های فلزی، نقش اساسی در استحکام و پایداری ساختمان ایفا می کند.
با توجه به بالا بودن قیمت میلگرد (مانند قیمت میلگرد فولاد یا ذوب آهن اصفهان)، محاسبه دقیق میزان میلگرد مورد نیاز نه‌تنها به مدیریت هزینه‌ها کمک می کند، بلکه از هدررفت مصالح یا کمبود آن در طول پروژه جلوگیری می کند. محاسبه درست میلگرد به شما کمک می کند تا:
هزینه‌های پروژه را کنترل کنید: با دانستن مقدار دقیق میلگرد، می توانید بودجه‌بندی بهتری انجام دهید.
زمان‌بندی پروژه را مدیریت کنید: تأمین به‌موقع مصالح، از تأخیر در پروژه جلوگیری می کند.
ایمنی سازه را تضمین کنید: استفاده از مقدار مناسب میلگرد مطابق با استانداردهای آیین‌نامه‌ای، ایمنی ساختمان را افزایش می دهد.
چگونه بفهمیم برای ساخت خانه چقدر میلگرد لازم است؟
عوامل تأثیرگذار بر مقدار میلگرد مورد نیاز برای ساخت خانه
مقدار میلگرد مورد نیاز برای ساخت خانه به عوامل متعددی بستگی دارد. در ادامه، مهم‌ترین عوامل را بررسی می کنیم.
نوع اسکلت سازه (بتنی یا فلزی)
در اسکلت بتنی، میلگرد نقش اصلی را در تحمل بارهای کششی و برشی ایفا می کند. بنابراین، مصرف میلگرد در این نوع سازه ها بیشتر است.
اسکلت فلزی، میلگرد عمدتاً در فونداسیون و سقف ها استفاده می شود، و بخش عمده بار توسط پروفیل های فولادی تحمل می شود.
تعداد طبقات ساختمان
ساختمان های با تعداد طبقات بیشتر به دلیل بارهای جانبی (مانند زلزله) و بارهای مرده و زنده سنگین‌تر، به میلگرد بیشتری نیاز دارند.
به‌طور کلی، هرچه تعداد طبقات افزایش یابد، سرانه مصرف میلگرد در هر متر مربع نیز بیشتر می شود.
نوع سیستم سازه‌ای
سیستم‌های با دیوار برشی یا قاب خمشی به میلگرد بیشتری نسبت به قاب‌های ساده نیاز دارند.
وجود دیوارهای برشی باعث افزایش مصرف میلگردهای طولی و عرضی می شود.
نوع سقف
سقف هایی مانند تیرچه بلوک، دال بتنی، یا سقف کامپوزیت، هر کدام مقدار متفاوتی از میلگرد مصرف می کنند.
به عنوان مثال، سقف تیرچه بلوک معمولاً به 5 تا 7 کیلوگرم میلگرد در هر متر مربع نیاز دارد.
شرایط محیطی و خاک
مقاومت خاک محل ساخت تأثیر مستقیمی بر طراحی فونداسیون دارد. خاک‌های ضعیف‌تر به فونداسیون‌های حجیم‌تر و در نتیجه میلگرد بیشتری نیاز دارند.
شرایط محیطی (مانند رطوبت یا محیط‌های خورنده) نیز بر ضخامت پوشش بتنی و نوع میلگرد تأثیر می گذارد.
طراحی معماری و دهانه‌ها
دهانه‌های بزرگ‌تر (فاصله بین ستون‌ها) به میلگردهای قوی‌تر و بیشتری نیاز دارند.
طراحی های پیچیده معماری ممکن است مصرف میلگرد را افزایش دهد.
آیین‌نامه‌ها و استانداردها
استانداردهای طراحی مانند آیین‌نامه بتن ایران (آبا) یا استاندارد 2800 زلزله، حداقل‌های میلگرد مورد نیاز را مشخص می کنند.
خرید میلگرد برای ساخت خانه
محاسبه سرانگشتی میلگرد برای ساخت خانه
برای برآورد اولیه مقدار میلگرد مورد نیاز، می توان از روش‌های سرانگشتی استفاده کرد.
این روش‌ها برای تخمین سریع هزینه‌ها و برنامه‌ریزی اولیه مناسب هستند، اما برای محاسبات دقیق حتماً باید از نقشه های اجرایی و دفترچه محاسبات استفاده شود.
در ادامه، بازه‌های سرانگشتی برای مصرف میلگرد در اسکلت‌های بتنی و فلزی ارائه شده است.
اسکلت بتنی
ساختمان یک طبقه: 25 تا 35 کیلوگرم بر متر مربع
دو طبقه: 30 تا 40 کیلوگرم بر متر مربع
سه طبقه: 30 تا 45 کیلوگرم بر متر مربع
چهار طبقه: 35 تا 50 کیلوگرم بر متر مربع
پنج طبقه: 40 تا 55 کیلوگرم بر متر مربع
شش طبقه: 45 تا 60 کیلوگرم بر متر مربع
به طور مثال برای یک خانه 100 متری چیزی حدود 2500 تا 3500 کیلوگرم نیاز دارید!
اسکلت فلزی
ساختمان های کم‌طبقه (1 تا 3 طبقه): 15 تا 25 کیلوگرم بر متر مربع
ساختمان های میان‌مرتبه (4 تا 6 طبقه): 20 تا 35 کیلوگرم بر متر مربع
برج‌ها و آسمان‌خراش‌ها: 70 تا 120 کیلوگرم بر متر مربع (به دلیل سیستم‌های دوگانه)
به طور مثال برای یک خانه 100 متری چیزی حدود 2500 تا 3500 کیلوگرم نیاز دارید!
به طور مثال برای یک خانه 100 متری چیزی حدود 1500 تا 2500 کیلوگرم نیاز دارید!
فونداسیون
فونداسیون اسکلت بتنی: 70 تا 120 کیلوگرم بر متر مکعب بتن یا 15 تا 35 کیلوگرم بر متر مربع زیربنا
اسکلت فلزی: 20 تا 40 کیلوگرم بر متر مربع زیربنا (به دلیل فونداسیون‌های حجیم‌تر)
سقف ها
تیرچه بلوک: 5 تا 7 کیلوگرم بر متر مربع
دال بتنی توپر: 10 تا 16 کیلوگرم بر متر مربع
کامپوزیت: 8 تا 12 کیلوگرم بر متر مربع
محاسبه دقیق میلگرد بر اساس نقشه های اجرایی
برای محاسبه دقیق میلگرد، باید از نقشه های اجرایی و لیستوفر (جدول مقادیر میلگرد) استفاده کرد. مراحل کلی محاسبه به شرح زیر است.
بارگذاری سازه
بارهای ثقلی (مرده و زنده) و جانبی (زلزله و باد) محاسبه می شوند.
این بارها بر اساس آیین‌نامه‌های معتبر مانند استاندارد 2800 یا ACI تعیین می شوند.
تحلیل و طراحی سازه
با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند ETABS یا SAP، سازه تحلیل و اعضا طراحی می شوند.
این مرحله مشخص می کند که هر بخش (فونداسیون، ستون، تیرآهن، سقف) به چه تعداد و چه نوع میلگرد نیاز دارد.
استخراج لیستوفر
از نقشه های اجرایی، طول، تعداد، و قطر میلگردها برای هر بخش استخراج می شود.
عواملی مانند طول گیرایی، طول وصله، و خم‌ها در محاسبات لحاظ می شوند.
محاسبه وزن میلگرد
وزن میلگرد با استفاده از فرمول زیر محاسبه می شود:
طول (m)×وزن مخصوص (kg/m) = وزن میلگرد (kg)
جدول وزن مخصوص میلگردهای ساختمانی
| قطر (mm) | وزن مخصوص (kg/m) | سطح مقطع (cm²) |
| 6 | 0.222 | 0.283 |
| 8 | 0.395 | 0.503 |
| 10 | 0.617 | 0.785 |
| 12 | 0.888 | 1.13 |
| 14 | 1.21 | 1.54 |
| 16 | 1.58 | 2.01 |
| 18 | 2.00 | 2.54 |
| 20 | 2.47 | 3.14 |
| 22 | 2.98 | 3.80 |
| 25 | 3.85 | 4.91 |
| 28 | 4.83 | 6.16 |
مثلا برای 10 شاخه میلگرد 12 متری با قطر 16 میلی‌متر:
وزن کل= 10× 12× 1.58= 189.6kg
محاسبه میلگرد در بخش‌های مختلف ساختمان
برای درک بهتر، محاسبه میلگرد در بخش‌های اصلی ساختمان (فونداسیون، ستون، تیر، و سقف) را جداگانه بررسی می کنیم.
فونداسیون
فونداسیون بخش اصلی تحمل بارهای ساختمان است و به انواع مختلفی مانند منفرد، نواری، یا گسترده تقسیم می شود. محاسبه میلگرد فونداسیون به عوامل زیر بستگی دارد:
ابعاد پی: طول، عرض، و عمق پی.
نوع پی: پی‌های منفرد معمولاً برای اسکلت فلزی و پی‌های نواری برای اسکلت بتنی رایج هستند.
پوشش بتنی: حداقل پوشش بتنی برای حفاظت از میلگردها در برابر خوردگی (مثلاً 5 تا 7.5 سانتی‌متر در شرایط شدید).
بارگذاری: بارهای وارده از طبقات و نوع خاک.
جدول حداقل میلگرد فونداسیون
| نوع ساختمان | حداقل میلگرد فونداسیون (kg/m²) | میلگرد حرارتی (kg/m²) |
| 1 طبقه | 15 تا 25 | 4 تا 6 |
| 2 طبقه | 20 تا 30 | 5 تا 7 |
| 3 طبقه | 20 تا 35 | 5 تا 7 |
| 4 طبقه | 25 تا 40 | 6 تا 8 |
| 5 طبقه | 30 تا 45 | 6 تا 8 |
| 6 طبقه | 35 تا 50 | 6 تا 9 |
فرض کن فونداسیونت مثل یک نوار بتنی پهن و بلند زیر دیوار ساخته میشه.
اینجا طولش ۶ متر، عرضش ۱.۴ متر و عمقش ۰.۸ متره. ساختمان هم ۶ طبقه است.
حالا مهندس سازه با توجه به آیین‌نامه، حساب کرده که برای این ابعاد، در هر جهت ۹ میلگرد طولی باید کار بشه تا مقاومت لازم به دست بیاد.
این یعنی ما دو لایه میلگرد داریم (بالا و پایین)، هر کدوم ۹ تا میلگرد.
برای وزن هم، چون از میلگرد سایز ۲۰ استفاده می کنیم (هر مترش حدود ۲/۴۷ کیلوگرم)، وزن کل این بخش اینطور به دست میاد:
کل میلگردها در طول ۶ متر → وزنش در مجموع حدود ۱۳۳ کیلوگرم میشه.
به زبان ساده
برای این فونداسیون، شما به چیزی حدود ۱۳۳ کیلوگرم میلگرد سایز ۲۰ نیاز دارید. این وزن فقط مربوط به میلگردهای طولی هست و میلگردهای عرضی یا خاموت ها رو باید جدا حساب کرد.
ستون‌ها
ستون‌ها بارهای عمودی و جانبی را به فونداسیون منتقل می کنند. مقدار میلگرد در ستون‌ها به تعداد، قطر، و طول میلگردهای طولی و خاموت ها بستگی دارد.
میلگردهای طولی: معمولاً 12 تا 20 میلی‌متر، با تعداد 4 تا 16 میلگرد در هر ستون.
خاموت ها: معمولاً با قطر 8 یا 10 میلی‌متر و فاصله 15 تا 20 سانتی‌متر.
مثال ساده محاسبه میلگرد ستون
فرض کن قراره داخل ساختمان، ستونی با مقطع مربعی ۵۰×۵۰ سانتی‌متر و ارتفاع ۳ متر کار کنیم.
این ستون ۸ تا میلگرد طولی داره (همون‌هایی که نقش ستون فقراتش رو بازی می کنن) و دورش هم خاموت ها (میلگردهای حلقه‌ای) پیچیده شدن تا همه چیز رو سر جای خودش محکم نگه دارن.
حالا مهندس سازه وقتی این‌ها رو با هم می‌سنجه، به این نتیجه می‌رسه که:
میلگردهای طولی در این ستون در مجموع حدود حدوداً ۳۸ کیلوگرم وزن دارن.
خاموت ها، با قطر ۱۰ میلی‌متر و فاصله حدود ۲۰ سانتی‌متر از هم، مجموعاً نزدیک ۱۹ کیلوگرم میشن.
یعنی کل میلگرد این ستون حدود ۵۷ کیلوگرم هست.
به زبان خیلی ساده
هر ستون بزرگ و نسبتا سنگین ۵۰×۵۰ سانتی با این ابعاد، چیزی نزدیک دو گونی میلگرد لازم داره — یکی برای میلگردهای عمودی و یکی برای حلقه‌های دورش.
تیرها
تیرآهن ها بارهای سقف را به ستون‌ها منتقل می کنند و به میلگردهای کششی، فشاری، و برشی (خاموت) نیاز دارند.
میلگردهای طولی: معمولاً 14 تا 20 میلی‌متر.
خاموت ها: با قطر 8 یا 10 میلی‌متر و فاصله 10 تا 20 سانتی‌متر.
مثال ساده محاسبه میلگرد یک تیر
فرض کن قراره یک تیر بتنی ۵ متری بسازیم که بالا یا وسط سقف قرار می گیره.
این تیر مثل بازوی یک آدمه که باید بار سقف و دیوار رو به ستون‌ها منتقل کنه.
مهندس سازه تصمیم می گیره:
۴ میلگرد طولی در طول تیر کار بشه (این‌ها نقش ماهیچه‌های سفت و کشیده تیر رو دارن).
دور این میلگردهای طولی، خاموت های منظم با فاصله ۱۵ سانتی‌متری گذاشته میشن تا وقتی تیر زیر فشار خم میشه، میلگردها جابه‌جا نشن.
در نهایت برآوردش اینه که:
میلگردهای طولی این تیر حدود ۳۲ کیلوگرم وزن دارن.
خاموت ها هم جمعاً نزدیک ۳۰ کیلوگرم میشن.
پس کل میلگرد این تیر در مجموع حدود ۶۲ کیلوگرم خواهد بود.
سقف تیرچه بلوک
سقف تیرچه بلوک یکی از رایج‌ترین انواع سقف در ایران است که به میلگردهای اصلی (در تیرچه‌ها)، میلگردهای منفی، و میلگردهای حرارتی نیاز دارد.
میلگردهای اصلی تیرچه: معمولاً 10 تا 16 میلی‌متر.
حرارتی: معمولاً 6 تا 10 میلی‌متر با فاصله 25 سانتی‌متر.
منفی: در تکیه‌گاه‌ها برای تحمل ممان منفی.
مثال ساده محاسبه میلگرد سقف تیرچه‌بلوک
تصور کن قراره یک سقف تیرچه‌بلوک ۱۰۰ متری بسازیم.
برای این نوع سقف، از میلگردهای حرارتی نازک (مثلاً سایز ۶ میلی‌متر) استفاده میشه که به صورت شبکه‌ای افقی روی سقف چیده میشن. این کار باعث میشه ترک‌های ریز در بتن متوقف بشن و کل سقف یکپارچگی خودش رو حفظ کنه.
میلگردها هم در جهت طول و هم در جهت عرض سقف قرار می گیرن.
با فاصله‌گذاری حدود ۲۵ سانتی‌متر، یک شبکه منظم از میلگرد روی سطح سقف ساخته میشه.
برای پوشش کل این ۱۰۰ متر سقف و ایجاد این شبکه، چیزی حدود ۱۸۰ کیلوگرم میلگرد حرارتی لازم میشه.
جدول برآورد کلی میلگرد برای ساختمان های مسکونی
| نوع ساختمان | زیربنا (m²) | سرانه مصرف میلگرد (kg/m²) | کل میلگرد (kg) |
| 1 طبقه | 100 | 25 تا 35 | 2500 تا 3500 |
| 2 طبقه | 200 | 30 تا 40 | 6000 تا 8000 |
| 3 طبقه | 300 | 30 تا 45 | 9000 تا 13500 |
| 4 طبقه | 400 | 35 تا 50 | 14000 تا 20000 |
| 5 طبقه | 500 | 40 تا 55 | 20000 تا 27500 |
| 6 طبقه | 600 | 45 تا 60 | 27000 تا 36000 |
نکات مهم برای خرید میلگرد
انتخاب نوع میلگرد
میلگردهای آجدار A3و A2 مانند، میلگرد 20 آجدار A3 هیربد برای اسکلت بتنی مناسب‌تر هستند.
برای محیط‌های خورنده (مانند مناطق ساحلی)، از میلگردهای با پوشش اپوکسی یا گالوانیزه استفاده کنید.
برند میلگرد
برندهای معتبر مانند ذوب آهن اصفهان یا فولاد کیفیت بالاتری دارند.
برای استعلام قیمت روز میلگرد، به سایت‌های معتبر مانند آهن 123 مراجعه کنید.
طول استاندارد میلگرد
میلگردها معمولاً در شاخه‌های 12 متری تولید می شوند. اگر به طول‌های بیشتر نیاز دارید، باید از وصله (اورلپ) استفاده کنید.
جمع بندی
محاسبه مقدار میلگرد مورد نیاز برای ساخت خانه یکی از مراحل کلیدی در مدیریت هزینه‌ها و اطمینان از کیفیت سازه است.
برای یک تخمین اولیه، می توانید از بازه‌های سرانگشتی (25 تا 60 کیلوگرم بر متر مربع برای اسکلت بتنی و 15 تا 35 کیلوگرم برای اسکلت فلزی) استفاده کنید.
اما برای دقت بیشتر، حتماً باید نقشه های اجرایی و دفترچه محاسبات را بررسی کنید. با توجه به قیمت بالای میلگرد، برنامه‌ریزی دقیق و خرید از منابع معتبر می تواند به صرفه‌جویی در هزینه‌ها و افزایش ایمنی سازه کمک کند.
برای ساخت خانه چقدر میلگرد لازم است؟
سوالات متداول
چگونه می توان مقدار میلگرد فونداسیون را به‌صورت آنلاین محاسبه کرد؟
با استفاده از ابزارهای آنلاین مانند ماشین‌حساب‌های ساختمانی و وارد کردن ابعاد پی و نوع بارگذاری، می توانید مقدار تقریبی میلگرد را محاسبه کنید. برای دقت بیشتر، به نقشه های اجرایی مراجعه کنید.
تفاوت مصرف میلگرد در اسکلت بتنی و فلزی چیست؟
در اسکلت بتنی، مصرف میلگرد بیشتر (30 تا 60 کیلوگرم بر متر مربع) است، در حالی که در اسکلت فلزی، به دلیل استفاده از پروفیل های فولادی، مصرف میلگرد کمتر (15 تا 35 کیلوگرم) است.
آیا محاسبات سرانگشتی قابل اعتماد هستند؟
محاسبات سرانگشتی برای تخمین اولیه مناسب هستند، اما برای اجرای پروژه باید از محاسبات دقیق بر اساس نقشه ها استفاده شود.
چه عواملی باعث افزایش مصرف میلگرد می شوند؟
تعداد طبقات، دهانه‌های بزرگ، دیوارهای برشی، و خاک ضعیف از عوامل افزایش مصرف میلگرد هستند.
