چالش های انرژی و تأثیر آن بر هزینه های تولید در صنعت فولاد ایران
به گزارش خبری آهن123، در روزهای پایانی هفته اول آبان 1404، فضای اقتصادی و صنعتی کشور با خبرهای حمایتی و سیگنال های مثبت از سوی دولت و مجلس همراه بود.
این اخبار که عمدتاً حول محور تأمین انرژی پایدار، کاهش هزینه های تولید و حمایت از صنایع مادر مانند فولاد و آهن آلات می‌چرخید، مخصوصا در آستانه فصل زمستان امیدهایی برای فعالان این بخش ایجاد کرده است.
از گزارش وزیر نفت مبنی بر پایداری ذخایر سوخت گرفته تا صحبت‌های نایب‌رئیس کمیسیون صنایع مجلس در خصوص کاهش هزینه های تولید، همگی تأکید دارند که هدف، تثبیت شرایط تولید و بازگرداندن تعادل به بازار است. با این حال، پرسش اساسی این است که آیا این وعده ها قادر به حل مشکلات واقعی صنعت خواهند بود یا فقط در حد وعده های تکراری باقی خواهند ماند؟
سیاست‌گذاری و اجرای ناقص در صنعت فولاد
در هفته های اخیر، نایب‌رئیس کمیسیون صنایع مجلس هشدار داده است که در صورت ادامه وضعیت کنونی، صنعت فولاد ایران ممکن است جایگاه خود را در بازار جهانی از دست بدهد. او بر لزوم کاهش هزینه های تولید و تأمین انرژی پایدار تأکید کرده است.
در همین راستا، وزیر صنعت از تدوین «بسته جبرانی انرژی» برای جبران ناترازی انرژی در نیمه اول سال خبر داد. اما در عمل، بسیاری از واحدهای فولادی همچنان با مشکلاتی نظیر نوسان برق و گاز در فصل‌های سرد سال روبه‌رو هستند که نه‌تنها ظرفیت تولید را کاهش می‌دهد، بلکه هزینه های جانبی همچون حمل و نقل و تأمین مواد اولیه را نیز افزایش می‌دهد.
بحران انرژی که همچنان حل نشده است!
گزارش های اخیر وزارت نفت درباره پایداری ذخایر سوخت و افزایش تحویل گاز، از یک‌سو نشانه ای از تلاش‌های دولت برای حل بحران انرژی است، اما از سوی دیگر، واردات سه‌برابری برق نسبت به صادرات برق نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است.
وابستگی به واردات 450 مگاوات برق از کشورهای همسایه، نمی‌تواند مبنای پایداری درازمدت برای صنعت فولاد باشد. تجربه های گذشته نشان می‌دهند که هر زمان بحران انرژی به اوج خود می‌رسد، نخستین قربانی آن بخش صنعت است.
در صورتی که این وعده ها به بهینه‌سازی مصرف، نوسازی تجهیزات و بازطراحی زنجیره تأمین انرژی منجر نشوند، به احتمال زیاد در حد شعار باقی خواهند ماند.
زنجیره ارزش صنعت فولاد
یکی از عوامل مهم در ناپایداری بازار آهن و فولاد، به ضعف ساختار قیمتی در زنجیره تولید برمی‌گردد. مکانیزم بورس کالا که قرار بود موجب شفافیت و تعادل شود، در بخش‌های کنسانتره و گندله تبدیل به ابزاری برای خام‌فروشی قانونی شده است.
قیمت های نجومی کنسانتره، موجب شده که تولیدکنندگان پایین‌دست نتوانند آن را خریداری کنند و این امر منجر به اختلال در زنجیره ارزش داخلی شده است. این روند با وجود ادعای دولت مبنی بر جلوگیری از خام‌فروشی، همچنان روند سرمایه‌گذاری در تکمیل زنجیره تولید را کند کرده است. در این میان، نمایندگان مجلس همچون محمد امیر، بر لزوم همکاری صنعت فولاد با بانک مرکزی و نهادهای تصمیم‌گیر تأکید دارند تا صادرات تسهیل شود.
وضعیت بازار آهن در هفته ای آرام، اما پرابهام
در بازار داخلی آهن آلات، نخستین هفته آبان 1404 با روندی آرام اما پرابهام همراه بود. قیمت میلگرد در محدوده 38,800 تا 42,800 تومان ثابت ماند و نوسانات محدودی مشاهده شد.
تیرآهن نیز با کاهش 100 تا 500 هزار تومانی روبه‌رو شد، اما ورق سیاه تغییر قیمتی چشمگیری نداشت.
در بخش ورق گالوانیزه، ورق روغنی و ورق رنگی، ابتدا روند کاهشی و سپس ثبات قیمت مشاهده شد و در انتهای هفته، قیمت ها دوباره افزایش یافت.
در همین حال، پروفیل نیز با نوساناتی جزئی در حوالی 55,500 تومان معامله شد. این ثبات نسبی مخصوصا به دلیل انتظار بازار برای تصمیمات دولت در خصوص بسته های حمایتی انرژی و سیاست های اقتصادی است.
آیا سیاست های حمایتی دولت به تغییرات واقعی می‌انجامد؟
صنعت فولاد ایران در حال حاضر در نقطه ای حساس قرار دارد که نه می‌توان آن را به‌طور کامل بحرانی دانست و نه می‌توان از ثبات پایدار در آن سخن گفت. اقدامات دولت برای جبران ناترازی انرژی و تلاش های مجلس برای کاهش هزینه های تولید، اگرچه در ظاهر گام های مثبتی به‌نظر می‌رسند، اما واقعیت آن است که این اقدامات تنها زمانی می‌توانند مؤثر باشند که به اصلاح ساختارها، تدوین سیاست های کلان و مدیریت صحیح زنجیره تولید منجر شوند.
در غیر این صورت، صنعت فولاد و بازار آهن آلات همچنان در وضعیت نوسانی و منتظر خواهند ماند.
در این میان، تیرآهن 20 یزد و تیرآهن 20 فایکو به‌عنوان نمادهایی از تولید داخلی در این بازار به شمار می‌روند، اما بدون توجه به مشکلات ساختاری و چالش‌های انرژی، ادامه این روند نمی‌تواند راه‌حل پایداری برای صنعت فولاد ایران باشد.
نتیجه گیری
پایداری انرژی، شفافیت قیمت‌گذاری، تسهیل صادرات و جذب سرمایه‌گذاری های هدفمند چهار مؤلفه ای هستند که می‌توانند موتور محرک صنعت فولاد ایران در آینده باشند. در غیر این صورت، این صنعت همچنان در مسیر نوسانات و انتظار خواهد ماند و وعده های حمایتی دولت و مجلس باید با اقدامات عملی همراه شود تا اثر واقعی خود را در بازار به جا بگذارد.
