میلگرد آجدار دوکی دقیقا چیست؟ و کجا بکار می رود؟
من به عنوان کسی که سالهاست در بازار آهن آلات کار میکنم، خوب میدانم که یک اشتباه کوچک در انتخاب میلگرد! میتواند به یک فاجعه بزرگ ختم شود.
و یکی از رایج ترین اشتباهات درباره میلگرد آجدار دوکی یا همان گرید معروف A3 صورت میگیرد، پس اگر اسم این میلگرد به گوشتان خورده و برایتان سوال شده که این میلگرد دقیقاً چیست و چه کاربردی دارد، جای درستی آمده آید.
میلگرد آجدار دوکی که مهندسان آن را با کد A3 می شناسند، به دلیل شکل خاص آج هایش (شبیه هفت و هشت) و مقاومت بسیار بالایی که دارد، به یکی از اصلی‌ترین مصالح در ساخت ستون، تیر و فونداسیون تبدیل شده است.
ما امروز در آهن123 اول ویژگی های خاص این میلگرد با شکل ظاهری که دارد را بررسی می کنیم و بعد میگویم که دقیقا در کجا مورد استفاده قرار میگیرد، همچنین بهترین برندهای خرید میلگرد آجدار دوکی در ایران را به شما معرفی میکنیم.
میلگرد آجدار دوکی A3 دقیقا چیست؟
بیایید اول از همه با اسمش شروع کنیم. چرا “دوکی”؟ اگر به سطح این میلگرد نگاه کنید، برجستگی ها یا آج هایی را می‌بینید که شبیه به دوک نخ ریسی هستند. این آج ها به صورت هفت-هشتی (جناغی) در دو طرف یک خط طولی قرار گرفته آند و نسبت به محور میلگرد زاویه دارند.
همین طراحی هوشمندانه آج هاست که باعث درگیری و چسبندگی فوق‌العاده این میلگرد با بتن می شود و آن را به یک عضو مقاومتی ایده آل تبدیل می کند.
مهندسان، این میلگرد را بیشتر با کد A3 یا استاندارد آج 400 می شناسند. این اعداد و حروف فقط یک اسم نیستند، بلکه شناسنامه فنی میلگرد به حساب می‌آیند.
جدول مشخصات فنی میلگرد آجدار دوکی
| ویژگی فنی | توضیحات کامل | مقدار استاندارد |
| تنش تسلیم | میزان مقاومت میلگرد آجدار دوکی A3 تا قبل از تغییر شکل دائمی. این عدد نشان‌دهنده توان تحمل بارهای کششی در طراحی سازه هاست. | ≥ 400 مگاپاسکال (MPa) |
| تنش گسیختگی | حداکثر مقاومت کششی پیش از پارگی میلگرد. شاخص مهم برای ارزیابی ایمنی سازه های بتنی. | ≥ 600 مگاپاسکال |
| رده سختی | در دسته میلگردهای «خشک/ترد» قرار میگیرد که انعطاف‌پذیری پایین‌تر و مقاومت کششی بالاتری نسبت به گریدهای نرم‌تر دارد. | سخت |
| ازدیاد طول نسبی | درصد افزایش طول قبل از شکست که نشان‌دهنده میزان انعطاف‌پذیری میلگرد است. | ≈ 14% |
| ترکیب شیمیایی (کربن) | محتوای کربن بالاتر از گریدهای A1 و A2، که مقاومت را بالا برده ولی انعطاف‌پذیری را کاهش داده است. | بالا |
| کاربرد اصلی | نقش اصلی در آرماتورگذاری طولی تیرها، ستون‌ها و فونداسیون ها، جایی که مقاومت کششی بالا نیاز است. | سازه های بتنی سنگین |
چگونه میلگرد آجدار دوکی را از بقیه تشخیص دهیم؟
توی کارگاه ساختمانی، اینکه بتونی میلگردها رو درست از هم تشخیص بدی خیلی مهمه، چون اشتباه انتخاب کردن، کیفیت و استحکام سازه رو پایین میاره. میلگرد آجدار دوکی A3 یک ویژگی ظاهری مشخص داره که باعث میشه از بقیه گریدها، مخصوصاً A2، قابل تشخیص باشد.
آج های روی میلگرد A3 به شکل هفت و هشتی (جناغی) هستن و در دو جهت مخالف هم قرار گرفتن، اما میلگرد A2 آج هایی شبیه فنر یا مارپیچ داره که فقط در یک جهت دور میلگرد کشیده شده. همین تفاوت ظاهری می‌تونه سریع بهتون نشون بده کدوم میلگرد رو انتخاب می کنید.
علاوه بر ظاهر، روی میلگردها یک علامت اختصاری حک میشه که اطلاعات کارخانه و نوع میلگرد رو مشخص می کنه. برای میلگرد آجدار دوکی A3 معمولا حرف «ج» (جناغی) یا «T» به نشانه استاندارد آج 420 دیده میشود.
با کمی دقت به این علامت و شکل آج ها، انتخاب میلگرد مناسب برای سازه خیلی راحت میشود.
جدول مقایسه انواع میلگرد (A1, A2, A3, A4)
| ویژگی / نوع میلگرد | میلگرد ساده (A1) | میلگرد آجدار مارپیچ (A2) | میلگرد آجدار دوکی (A3) | میلگرد آجدار مرکب (A4) |
| نام استاندارد ملی | س ۲۴۰ (S240) | آج ۳۴۰ (J340) | آج ۴۰۰ (J400) | آج ۵۰۰ (S500) |
| شکل ظاهری | بدون آج (صاف) | آج های مارپیچی (یک جهته) | آج های دوکی/جناغی (هفت و هشتی) | آج های مرکب (دوکی غیریکنواخت) |
| رده سختی | نرم | نیمه‌سخت / نیمه‌خشک | خشک / ترد | بسیار سخت و ترد |
| تنش تسلیم (MPa) | ۲۴۰ | ۳۴۰ | ۴۰۰ | ۵۰۰ |
| تنش گسیختگی (MPa) | ۳۶۰ | ۵۰۰ | ۶۰۰ | ۶۵۰ |
| انعطاف (ازدیاد طول) | ۲۵% (بسیار منعطف) | ۱۹% (منعطف) | ۱۴% (شکننده) | ۱۰% (بسیار شکننده) |
| قابلیت جوشکاری | جوش‌پذیری مناسب | جوش‌پذیری مشروط (توصیه نمی شود) | جوشکاری ممنوع | جوشکاری مطلقاً ممنوع |
| کاربرد اصلی | آهنگری، میلگرد حرارتی | خاموت، آرماتور عرضی | آرماتور طولی (ستون، تیر، فونداسیون) | سازه های خاص و سنگین |
کاربرد اصلی میلگرد آجدار دوکی در کجاست؟
میلگرد آجدار دوکی A3 به خاطر مقاومت کششی بالا و ساختار نسبتاً خشک، بیشتر برای بخش‌هایی استفاده می شود که بارهای زیادی تحمل می کنند.
نقش اصلی آن در آرماتورهای طولی سازه های بتن آرمه است؛ یعنی جایی که نیاز به تحمل مستقیم نیروهای کششی داریم.
این ویژگی باعث شده استفاده از A3 در تیرها، ستون‌ها و اجزای اصلی سازه بسیار رایج باشد، چون میتواند فشار و خمش را بدون تغییر شکل دائمی تاب بیاورد.
در تیرها و ستون های بتنی، آرماتورهای طولی وظیفه تحمل بارهای کششی ناشی از خم شدن سازه را دارند.
اگر در این بخش از میلگرد ضعیف تر مثل A2 استفاده شود، باید تعداد یا قطر میلگردها بیشتر شود که هم هزینه را بالا می‌برد و هم باعث شلوغی مقطع می شود.
به همین دلیل، پروژه های حرفه آی معمولاً از میلگرد آجدار دوکی A3 برای این قسمت استفاده می کنند تا با تعداد کمتر، مقاومت بیشتری فراهم شود.
کاربرد دیگر میلگرد A3 در فونداسیون ها و دیوارهای برشی است! فونداسیون، بار کل ساختمان را به زمین منتقل می کند و میلگردهای مش‌بندی شده در آن باید کشش ناشی از وزن سازه و فشار خاک را تحمل کنند.
همچنین در دیوارهای برشی یا حائل که برای مقابله با نیروهای جانبی مثل باد و زلزله ساخته می شوند، میلگردهای قائم نقش مهمی دارند.
مقاومت بالای میلگرد آجدار دوکی باعث می شود بهترین انتخاب برای این بخش‌ها باشد و ایمنی سازه به شکل قابل‌توجهی افزایش پیدا کند.
در کجا نباید از میلگرد آجدار دوکی استفاده کرد؟
میلگرد آجدار دوکی A3 با اینکه برای تحمل نیروهای کششی بالا عالیه، ولی در بعضی بخش‌های سازه نباید استفاده بشه. به دلیل درصد کربن بیشتر، این میلگرد در محل جوشکاری ترد و شکننده می شود و مقاومتش به شدت افت می کند.
به همین خاطر آیین نامه های ساختمانی، جوشکاری روی A3 چه در پروژه کوچک و چه بزرگ رو به طور کامل ممنوع کرده آند. حتی اگر میلگردی مثل میلگرد 14 آجدار هیربد کیفیت بالایی داشته باشد، باز هم جوشکاری روی آن باعث از بین رفتن خاصیت اصلی مقاومتش خواهد شد.
از طرف دیگر، ماهیت خشک و شکننده این گرید باعث می شود برای خم‌کاری‌های تند یا ساخت خاموت مناسب نباشد. خاموت‌ها باید با زاویه های زیاد خم شوند تا بتوانند برش را کنترل کرده و انعطاف ستون را بالا ببرند.
استفاده از A3 به جای میلگرد نرم‌تر مثل A2 برای این کار میتواند خطای اجرایی خطرناکی باشد، به ویژه در شرایط زلزله. همچنین اگر در پروژه نیاز به فرم‌دهی یا تغییر شکل‌های زیاد دارید، میلگرد آجدار دوکی انتخاب خوبی نیست و بهتر است از گریدهای انعطاف‌پذیرتر استفاده کنید.
چک لیست کاربرد صحیح از میلگرد آجدار دوکی A3 و A2
| کاربرد | میلگرد مناسب | دلیل انتخاب |
| آرماتور طولی (اصلی) در تیر و ستون | میلگرد آجدار دوکی (A3) | مقاومت کششی بالا برای تحمل خمش |
| خاموت (آرماتور عرضی) در تیر و ستون | میلگرد آجدار مارپیچ (A2) | انعطاف‌پذیری برای خم‌کاری و افزایش شکل‌پذیری سازه |
| آرماتورهای اصلی فونداسیون | میلگرد آجدار دوکی (A3) | مقاومت بالا برای تحمل کشش در مقاطع بزرگ |
| دورپیچ و سنجاقی | میلگرد آجدار مارپیچ (A2) | انعطاف‌پذیری برای فرم‌دهی و محصور کردن بتن |
بهترین تولیدکنندگان میلگرد آجدار دوکی در ایران
برای خرید میلگرد آجدار دوکی A3، انتخاب تولیدکنندگان معتبر اهمیت زیادی دارد، چون کیفیت محصول مستقیماً روی کار شما اثر می‌گذارد، بهترین تولیدکنندگان میلگرد دوکی در ایران و خاورمیانه:
- ذوب آهن اصفهان (ESCO)
- فولاد کویر کاشان
- فولاد خراسان (نیشابور)
- فولاد آذربایجان (میانه)
- فولاد روهینا جنوب
همچنین برندهای معتبر دیگری نیز در بازار فعالیت دارند که محصولات با کیفیتی تولید می کنند. برای مثال، میلگرد 14 آجدار A3 ابهر یکی از بهترین محصولات شناخته شده در بازار است که توسط مهندسان مورد استفاده قرار میگیرد.
جدول مشخصات و وزن میلگرد آجدار دوکی (A3)
| سایز (قطر اسمی) (mm) | وزن هر متر (kg/m) | تعداد شاخه 12 متری در هر بندیل | وزن تقریبی هر بندیل (Ton) |
| 8 | 0.395 | 300 | ~1.42 |
| 10 | 0.617 | 192 | ~1.42 |
| 12 | 0.888 | 132 | ~1.40 |
| 14 | 1.21 | 96 | ~1.39 |
| 16 | 1.58 | 72 | ~1.36 |
| 18 | 2.00 | 60 | ~1.44 |
| 20 | 2.47 | 48 | ~1.42 |
| 22 | 2.98 | 39 | ~1.39 |
| 25 | 3.85 | 30 | ~1.38 |
| 28 | 4.83 | 24 | ~1.39 |
| 32 | 6.31 | 18 | ~1.36 |
وزن و تعداد شاخه ها ممکن است در بین تولیدکنندگان مختلف کمی متفاوت باشد.
چرا میلگرد آجدار دوکی اینقدر مهم است؟
میلگرد آجدار دوکی A3 یکی از مهم‌ترین مقاطع فولادی در سازه های بتنیه، چون ترکیب خوبی از مقاومت بالا، عملکرد فنی و هزینه مناسب رو ارائه می‌ده. این میلگرد از نظر استحکام، قوی‌تر از A2 و از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر از A4 هست.
شکل آج جناغی یا هفت و هشتی که روی سطحش دیده میشه، اصلی ترین تفاوتش با میلگرد A2 با آج مارپیچ محسوب میشه. وظیفه اصلی A3 تحمل نیروهای کششی در اعضای کلیدی سازه مثل تیرها، ستون‌ها و فونداسیون هاست، جایی که بیشترین فشار به میلگرد وارد میشود.
با این حال، استفاده از میلگرد آجدار دوکی در ساخت خاموت یا برای جوشکاری توصیه نمی شود، چون ساختار خشک و شکننده آن باعث افت شدید مقاومت خواهد شد.
ما در شرکت آهن 123 آماده مشاوره تخصصی رایگان برای انتخاب و خرید انواع آهن آلات برای پروژه های شما هستیم.
