میلگرد بستر خرپایی چیست و چرا انتخاب اول مهندسان ضدزلزله است؟
دلیل اینکه آدم ها عاشق آهن هستند، حس اعتماد و مقاومتی است که از این فلز میگیرند! و در بین تمام مشتقات آهن، میلگردها در جایگاه ویژه ای قرار دارند.
میلگرد یکی از پراستفاده ترین مصالح در خانه سازی است، و چیزی که همه از یک خانه می خواهند این است که در برابر حوادثی مانند زلزله امن باشد! و این دقیقا خدمتی است که میلگرد بستر خرپایی برای ما انجام میدهد.
در ادامه با کاربرد خاص و ویژگی های میلگرد بستر خرپایی که به ضدزلزله سازی خانه کمک میکند با چند نکته مهم که باید درباره این میلگرد بدانید! برایتان تعریف کرده ایم.
میلگرد بستر خرپایی واقعاً چیست؟
شاید در نگاه اول، میلگرد بستر خرپایی شبیه یک نردبان فلزی عجیب به نظر برسد، اما ساختار آن بسیار هوشمندانه تر از این حرف هاست! این محصول از سه بخش اصلی تشکیل می شود:
مفتول های طولی بالا و پایین
دو خط موازی از فولاد کم‌کربن که در بالا و پایین سازه قرار میگیرند. این اجزا اصلی‌ترین نقش را در تحمل و انتقال تنش‌های کششی و فشاری دیوار دارند.
مفتول قطری یا زیگزاگ (عضو خرپایی)
عنصر میانی که به صورت زاویه دار (هفت و هشتی) بین مفتول های طولی جوش داده می شود. این بخش ایجادکننده ساختار مثلثی پایدار است و مقاومت دیوار را در برابر نیروهای برشی زلزله و تغییرشکل های ناگهانی افزایش می دهد.
جوشکاری مقاومتی
اتصال این سه بخش توسط جوش مقاومتی با کیفیت بالا انجام می شود تا میلگرد بستر در شرایط بارگذاری، به‌صورت یکپارچه عمل کند و دچار شکست موضعی نشود.
ترکیب این اجزا، میلگرد بستر خرپایی را به یک تقویت‌کننده کاربردی در دیوارچینی تبدیل می کند. ابعاد و جنس استاندارد این میلگردها به گونه‌ای طراحی شده که نصب آن ها بین ردیف‌های آجر یا بلوک بسیار آسان و دقیق باشد.
جدول مشخصات فنی میلگرد بستر خرپایی
| مشخصه فنی | توضیحات و مقادیر رایج | اهمیت و نکات کاربردی |
| قطر مفتول ها | استاندارد معمول ۴ میلی‌متر است و در بازه ۳ تا ۶ میلی‌متر تولید می شود. | قطر بزرگ‌تر مقاومت کششی و فشاری بیشتری ایجاد می کند، اما باید بر اساس محاسبات سازه انتخاب شود تا وزن و هزینه اضافه ایجاد نکند. |
| عرض میلگرد | پرکاربردترین عرض‌ها ۵.۵، ۱۱ و ۱۵ سانتی‌متر هستند. | عرض باید متناسب با ضخامت دیوار باشد (به طور معمول ۲ تا ۴ سانتی‌متر کمتر از ضخامت نهایی دیوار). |
| پوشش محافظ | رایج‌ترین نوع، گالوانیزه گرم یا سرد برای جلوگیری از زنگ‌زدگی در محیط‌های مرطوب است. | این پوشش، عمر میلگرد و دیوار را افزایش داده و مانع خوردگی ناشی از تماس با ملات می شود. |
| طول شاخه‌ها | استاندارد تولید، ۳ متر است. | طول مناسب، فرآیند نصب را ساده و هزینه حمل را کاهش می دهد. |
نکته: عرض میلگرد را طوری انتخاب کن که بعد از نصب، از هر طرف حداقل ۱.۵ تا ۲ سانتی‌متر زیر ملات باشد تا در برابر رطوبت و خوردگی محافظت شود.
چرا میلگرد بستر خرپایی انتخاب اول مهندسان برای خانه های ضدزلزله است؟
استفاده از میلگرد بستر خرپایی، فقط یک انتخاب نیست؛ این یک راه حل مطمئن برای افزایش مقاومت و امنیت ساختمان است. مهندسان در پروژه‌های ضدزلزله به دلایل زیر این مصالح را ترجیح می دهند.
افزایش مقاومت برشی دیوار
در زلزله، نیروهای جانبی سعی می کنند دیوار را از وسط بشکنند. طراحی خرپایی میلگرد، این نیروها را به تمام دیوار منتقل می کند و احتمال شکست ناگهانی را تا حد زیادی کاهش می دهد.
انعطاف‌پذیری بیشتر
دیوارهای مسلح‌شده با میلگرد بستر می توانند کمی تغییر شکل بدهند، انرژی زلزله را جذب کنند و همچنان ایستایی خود را حفظ کنند. این ویژگی، خطر فرو ریختن ناگهانی دیوار را کم می کند.
جلوگیری از ترک خوردن دیوار
تغییرات دما و رطوبت باعث ایجاد ترک در دیوار می شود. میلگرد بستر با مسلح کردن ملات، این ترک‌ها را کنترل می کند و ظاهر دیوار را برای مدت طولانی سالم نگه می دارد.
جایگزین روش های قدیمی
به‌جای استفاده از وال پست یا نبشی‌کشی سنگین، میلگرد بستر خرپایی همراه با گیره و قلاب، دیوار را از داخل تقویت می کند؛ سبک تر، سریع تر و کارآمدتر از روش‌های سنتی.
اتصال ایمن به ستون ها
با استفاده از اتصالات جانبی، میلگرد بستر به ستون های فلزی یا بتنی وصل می شود و از جدا شدن دیوار در زمان زلزله جلوگیری می کند.
مقاومت در برابر باد و ضربه
علاوه بر زلزله، این محصول دیوار را در برابر فشار باد و ضربه‌های ناگهانی هم مقاوم می‌سازد.
نصب آسان و سریع
میلگرد بستر خرپایی سبک است، نیاز به ابزار پیچیده ندارد و اجرای آن در کارگاه با سرعت خوبی انجام می شود. این یعنی هزینه کمتر و زمان اجرای کوتاه‌تر.
میلگرد بستر خرپایی بهتر است یا میلگرد بستر نردبانی؟
میلگرد بستر خرپایی و میلگرد بستر نردبانی دو مدل رایج در تقویت دیوارها هستند که تفاوت اصلی‌شان در شکل قرارگیری مفتول میانی است.
در میلگرد بستر خرپایی، مفتول وسط به صورت زیگزاگ یا قطری بین دو مفتول طولی جوش می شود. این طراحی باعث ایجاد ساختار مثلثی پایدار شده و مقاومت زیادی در برابر نیروهای برشی داخل صفحه ایجاد می کند؛ همان نیرویی که در زمان زلزله عامل اصلی تخریب دیوار است.
در میلگرد بستر نردبانی، مفتول میانی به‌صورت عمود بر مفتول های طولی جوش خورده و ظاهری شبیه نردبان دارد. این مدل بیشتر برای کنترل ترک‌های ناشی از تغییرات دما یا جمع‌شدگی مصالح مناسب است و عملکرد لرزه‌ای آن کمتر از نوع خرپایی است.
با توجه به لرزه‌خیزی بالای بیشتر مناطق ایران، انتخاب میلگرد بستر خرپایی یک تصمیم مهندسی و منطقی برای ایمنی ساختمآن ها محسوب می شود، در حالی که نوع نردبانی معمولاً فقط در دیوارهای غیرسازه‌ای یا مناطق با خطر زلزله پایین استفاده می شود.
جدول مقایسه میلگرد بستر خرپایی با میلگرد نردبانی
| ویژگی / نوع | میلگرد بستر خرپایی | میلگرد بستر نردبانی |
| شکل مفتول میانی | زیگزاگ (قطری) | عمود (صاف) |
| عملکرد اصلی | مقاومت عالی در برابر نیروهای برشی زلزله | کنترل ترک‌های حرارتی و جمع‌شدگی |
| مقاومت درون صفحه | بسیار بالا | متوسط |
| کاربرد توصیه شده | مناطق لرزه‌خیز، دیوارهای باربر و جداکننده | مناطق با لرزه‌خیزی کم، کنترل ترک |
| یکپارچگی دیوار | عالی، دیوار را به یک پنل سازه‌ای تبدیل می کند | خوب، اما نه به اندازه نوع خرپایی |
گام به گام نصب میلگرد بستر خرپایی
نصب میلگرد بستر خرپایی باید طبق استانداردها انجام شود تا بیشترین مقاومت دیوار در برابر زلزله ایجاد شود.
ابتدا سطح آجر یا بلوک را از گرد و غبار و خرده مصالح تمیز کنید.
سپس یک لایه یکنواخت ملات سیمانی با ضخامت حدود ۱.۵ سانتی‌متر روی آن پهن کنید و میلگرد بستر خرپایی را دقیقاً در مرکز ضخامت دیوار قرار دهید تا از هر طرف پوشش ملات داشته باشد.
بعد از قرار دادن میلگرد، یک لایه دیگر ملات با همان ضخامت روی آن بریزید تا کامل پوشانده شود و از خوردگی محافظت شود.
سپس ردیف بعدی آجر یا بلوک را بچینید و تراز کنید.
این مراحل را در فواصل مشخص تکرار کنید تا کل دیوار به‌طور یکنواخت مسلح شود و در برابر نیروهای جانبی و لرزه‌ای مقاومت بالایی پیدا کند.
نکاتی که باید درباره میلگرد بستر خرپایی بدانید
میلگرد بستر خرپایی معمولاً هر دو یا سه ردیف بلوک (حدود ۴۰ تا ۶۰ سانتی‌متر ارتفاع) نصب می شود.
فاصله دقیق را باید مهندس پروژه تعیین کند تا دیوار یکپارچه و مقاوم بماند.
در محل اتصال شاخه‌ها، حداقل ۲۵ سانتی‌متر همپوشانی لازم است و ملات همان‌جا نقش تثبیت‌کننده دارد.
همچنین برای ستون های بتنی از گیره و برای ستون های فلزی از قلاب استفاده می شود.
این اتصال‌ها که معمولاً یک ردیف در میان اجرا می شوند، از جدا شدن یا واژگونی دیوار در زلزله جلوگیری می کنند.
میلگرد بستر خرپایی چگونه دیوار را در برابر زلزله مقاوم می کند؟
دیوارهای معمولی آجری یا بلوکی، وزن خود و سقف را خوب تحمل می کنند؛ اما در برابر فشار جانبی زلزله، سریع ترک می‌خورند و فرو می‌ریزند.
وقتی میلگرد بستر خرپایی در وسط دیوار قرار می‌گیرد، چند کار مهم انجام می دهد:
- مفتول های زیگزاگ نیروهای زلزله را بین مفتول های طولی بالا و پایین تقسیم می کنند.
- این کار باعث می شود قطعات دیوار مثل یک بدنه واحد عمل کنند نه چند بلوک جدا.
- دیوار می تواند فشار افقی را بهتر تحمل کند و کمتر آسیب ببیند.
با این روش، دیوار در برابر زلزله مقاوم‌تر می شود و خطر ریزش به حداقل می‌رسد.
آیا میلگرد بستر خرپایی جایگزین وال پست می شود؟
بله، میلگرد بستر خرپایی می تواند به‌طور کامل جای وال‌پست های سنتی (نبشی‌کشی) را بگیرد. وال‌پست فقط دیوار را بین دو پروفیل فولادی محبوس می کند و مقاومت داخلی دیوار را زیاد نمی کند.
میلگرد بستر خرپایی با نصب داخل ملات، دیوار را از درون مسلح می کند و همراه با گیره یا قلاب، هم مهار داخل صفحه و هم خارج صفحه را انجام می دهد. این روش باعث می شود دیوار یکپارچه و مقاوم در برابر زلزله شود.
| ویژگی | وال‌پست سنتی | میلگرد خرپایی |
| تقویت داخل دیوار | ندارد | دارد |
| عملکرد در زلزله | ضعیف | عالی |
| سرعت اجرا | پایین | بالا |
| استاندارد | قدیمی | مطابق آیین‌نامه 2800 |
در کنار میلگرد بستر خرپایی، استفاده از مقاطع فولادی مقاوم مانند میلگرد 14 آجدار A3 در اسکلت اصلی سازه، نقش مهمی در تحمل بارهای سنگین و پایداری کلی ساختمان دارد.
جمع بندی
میلگرد بستر خرپایی امروز یک ضرورت فنی در ساختمان سازی مدرن است، نه یک گزینه اضافی. این محصول با طراحی خرپایی و اتصال هوشمند مفتول ها، دیوارهای بنایی را از بخش‌های ضعیف سازه به عضوی مقاوم، یکپارچه و ضدزلزله تبدیل می کند.
در آهن123 ما کیفیت و ایمنی پروژه را اولویت می دهیم؛ استفاده از میلگرد بستر خرپایی سرمایه‌گذاری مطمئنی است که دوام و آرامش ساکنین را برای سال ها تضمین خواهد کرد. برای خرید و مشاوره تخصصی این محصول، کارشناسان ما آماده پاسخگویی هستند.
