بیلت چیست؟ همه‌چیز در مورد بلیت یا شمشال
بلیت یا شمشال چیست؟ کاربرد های آنها
بلیت یا شمشال ، یکی از انواع شمش‌های فولادی است که در ابعاد و سایرهای گوناگون وارد بازار آهن‌آلات می‌شود. عمده کاربرد بیلت، ماده اولیه برای تولید محصولات فولادی از جمله میلگرد و تیر است. بلیت یا شمشال ، از جمله محصولات یا فراورده‌های میانی نورد فولاد محسوب می‌شود که سطح مقطع استاندارد آن کوچک‌تر از ۲۳۰ سانتی‌متر است. همچنین، سطح مقطع بیلت، در قالب دایره و یا مربع و با عرض کم‌تر از ۱۵ سانتی‌متر محاسبه می‌شود. گریدها یا انواع مختلفی از انواع این محصول فولادی در کارخانه‌های ایران تولید می‌شوند.
اما آیا طبق شنیده‌ها، بیلت (Billet) یا شمشال تفاوتی با هم دارند؟ چه تفاوت‌هایی بین شمش، بیلت، بلوم و اسلب وجود دارند؟ تعریف بیلت چیست و گریدهای استاندارد آن کدام‌اند؟ اگر شما هم می‌خواهید بدانید که بلیت یا شمشال چیست و چه کاربردهایی در صنایع مختلف دارد، با ما در این مقاله مجموعه آهن‌آلات همراه شوید.
بیلت چیست و چه انواعی دارد؟
به‌طور کلی، اگر شمش فولاد به‌طور مستقیم از تولید ccm وارد مصرف نورد شود، در آن حالت به یک بیلت یا اصطلاحاً شمشال (شمش ccm) تبدیل می‌شود. این محصول فولادی، طول بیشتری نسبت به یک شمش فولاد معمولی دارد و سطح دایره‌شکل یا مربعی آن کم‌تر از ۱۵ سانتی‌متر است. از طرفی، به‌دلیل اینکه بیلت سطح مقطعی کم‌تر از ۲۳۰ سانتی‌متر دارد، معمولاً برای تولید میلگرد و سیم هم به‌کار گرفته می‌شود. شمشال، در چندین گرید مختلف وارد بازار می‌شود، از جمله:
- گرید ۳sp: نوعی از بیلت که انعطاف‌پذیر و دارای ویژگی‌های کششی، پیچشی و خمشی است. به‌همین دلیل از این نوع شمشال بیشتر برای تولید تیرآهن و نبشی استفاده می‌شود
- گرید ۵sp: بر خلاف بیلت گرید ۳sp، اصلاً انعطاف‌پذیر نیست و در شرایطی که سازه ساختمانی تحت نیرو و فشار نیست، استفاده می‌شود. این نوع بلیت یا شمشال ، تقریباً ثابت قابل توجهی دارد و قیمت آن در بازار کم‌تر از بیلت گرید ۳sp است
نگاهی به ۲ روش تولید شمشال یا بیلت فولادی
برای اینکه بدانید، روش تولید بیلت چیست، باید آشنایی مختصری با کوره بلند و قوس الکتریکی داشته باشید. تولید بیلت را با هر کدام از این کوره‌ها می‌توان انجام داد و مواد اضافی برای شروع باید را از سنگ آهن جدا شوند. در ادامه، باید آهن خالص استخراج‌شده را ذوب کرد، داخل قالب ریخت و به شکل انواع شمش فولادی روانه بازار کرد. مهم‌ترین تفاوت این روش‌ها در چگونگی ذوب کردن آهن است، وگرنه بقیه مراحل این ۲ روش با همدیگر یکسان هستند.
البته، روش‌های دیگری مثل روش اکستروژن و یا نورد شمش هم بری تولید بیلت به‌کار گرفته می‌شوند، اما تقریباً ۹۰ درصد از شمشال‌های موجود در بازار از طریق این ۲ روش اصلی تولید شده‌اند. همچنین، ویژگی‌های منحصربه‌فرد (مثل کشش، پیچش و یا خمش) ممکن است در بین انواع بیلت تولیدشده کمی متفاوت باشند. این مسئله به‌دلیل آنالیز شیمیایی منحصربه‌فردی است که کارخانه‌های تولیدکننده بیلت فولاد برای خود تعیین کرده‌اند.
با این اوصاف، بد نیست که نگاهی مختصر به هر کدام از روش‌های تولید بلیت یا شمشال داشته باشیم.
۱. تولید بیلت با روش تولید کوره بلند
جالب است بدانید که بیشتر حجم بیلت فولادی تولیدشده از طریق روش کوره بلند (BF) روانه بازار می‌شود. برای اینکه بیلت یا شمشال را از این طریق تولید کنیم، نیاز به سنگ آهن داریم و در ابتدا باید ناخالصی‌هایی که دارد را از آن جدا سازیم. سپس، سنگ آهن پس از آماده‌سازی، برای جداسازی آهن داخل آن از سایر عناصر آماده می‌شود.
پس از پیش پخت و کلوخه‌سازی، آهک و کک به سنگ آهن اضافه و داخل کوره بلند ریخته می‌شود. پس از اینکه چدن یا آهن خام در این مرحله به دست آمد، آن را داخل کانورتر می‌ریزیم تا کاملاً ذوب شود. در ادامه به آهن مذاب، اکسیژن‌رسانی می‌شود تا ناخالصی‌ها با اکسیژن ترکیب و در قالب تفاله جدا شوند. در انتها، آهن خالص که حالا به‌صورت مذاب وجود دارد، درون ظرف‌های بزرگ به اسم «پاتیل» ریخته می‌شود تا به سمت بخش قالب‌گیری روانه شود.
۲. تولید بیلت از طریق روش تولید قوس الکتریکی و کوره القایی
حالا که با روش اول آشنا شدید، باید بدانید که روش دوم تولید بیلت چیست. در روش دوم یا کوره قوس الکتریکی (EAF) و کوره القایی (IMF) به‌جای سنگ آهن به آهن قراضه نیاز داریم. آهن قراضه پس از ورود به کوره الکتریکی، با مواد سرباره مثل آهک، کک و یا بنتونیت اضافه می‌شود. همه این مواد در کوره قوس الکتریکی ذوب می‌شوند و در طول این فرایند، مراحلی مثل دمش اکسیژن، همگن‌سازی، نمونه‌گیری و آنالیز روی آنها صورت می‌گیرند.
در ادامه، آهن خالص مذاب درون پاتیل ریخته می‌شود تا به واحد ریخته‌گری وارد شود. در این واحد، مواد مذاب را داخل قالب می‌ریزیم و اجازه می‌دهیم که از طریق آب، خنک شود. پس از اینکه شمش‌های فولادی سرد شدند، با توجه به ابعاد و سایز مورد نظر، برش‌های لازم انجام می‌شوند.
عنصر تشکیل‌دهنده و سازنده بیلت چیست؟
بیلت فولادی، به‌دلیل بافت منحصربه‌فردی که دارد، چگالی بیشتری نسبت به دیگر انواع شمش دارد و منعطف‌تر است. جنس ماده اولیه بیلت فولادی از نوع ویژه‌ای از دانه‌بندی تشکیل می‌شود که انعطاف‌پذیری بالایی را برای آن به ارمغان می‌آورد.
برای اینکه کیفیت، انعطاف‌پذیری و سایر ویژگی‌های بیلت فولادی حفظ شوند، در آخرین مرحله تست تغییرات دمایی روی آن انجام می‌شود تا هیچ اتفاق اشتباهی در مراحل گرم و سرد شدن رخ ندهد. اتفاقاتی مثل ترک برداشتن یا ایجاد شکاف روی بیلت یا شمشال ، باعث کاهش کیفیت محصولات این چنینی خواهد شد. با این اوصاف، عناصر سازنده و تشکیل‌دهنده یک بیلت یا شمشال باکیفیت شامل این موارد می‌شوند:
- نیوبیم (افزایش مقاومت در برابر سایش)
- کبالت (افزایش مقاومت در برابر حرارت)
- تنگستن (افزایش مقاومت در برابر سایش)
- سیلیسیم (افزایش استحکام)
- وانادیم (کوچک‌تر شدن میکروساختار)
- منگنز (افزایش قابلیت سخت‌کاری عمیق)
- نیکل (افزایش مقاومت در برابر سایش و حفظ ویژگی چقرمگی)
- کروم (افزایش مقاومت در برابر سایش)
- فسفر، سرب، گوگرد و کلسیم (افزایش ویژگی ماشین‌کاری)
- مولیبدن (افزایش مقاومت در برابر حرارت و ویژگی سخت‌کاری)
مهم‌ترین کاربردهای بیلت چیست؟
از جمله کاربردهایی که بیلت یا شمشال فولادی در صنایع دارد:
- تولید میلگرد ساده و آجدار
- تولید نبشی، سپری و مفتول
- تولید ناودانی
- تولید سپری
- تولید تیرآهن
- تولید لوله‌های مانیسمان و بدون درز
- تولید میلگرد و تسمه
- راه‌اندازی پروژه‌های عمرانی و سازه‌های ساختمانی
- راه‌اندازی صنایع حمل‌ونقل ریلی
- ساخت راه‌آهن و قطعات جانبی آن
- ساخت سد، پل و اسکله
- تولید محصولات اکسترودی
بررسی کیفیت و استانداردهای فنی تولید بیلت یا شمشال
برای اینکه تولید شمشال یا بیلت با استانداردهای بین‌المللی همراه باشید، از ۲ گرید ۵sp و ۳sp در کارخانه‌های ایرانی استفاده می‌شود. همچنین، تولید بیلت در ایران برابر با قوانین و مقررات کمی و کیفی استاندارد روس پیش می‌رود. هر ۲ گرید مورد نظر برای تولید بیلت، از لحاظ استادناردهای فنی تولید در طبقه‌بندی فولادهای ساده کربنی قرار دراند. همچنین، بیلت فولادی به‌همین دلایل استاندارد فنی است که در منابع و مراجع بین‌المللی با عنوان CCM شناخته می‌شود.
برای اینکه درک بهتری در مورد ساختار و ویژگی‌های محصولات تولیدشده در ۲ گرید مورد نظر داشته باشید، به این جدول نگاهی بیندازید:
ویژگی‌های شمش فولادی ۳sp | ویژگی‌های شمش فولادی ۵sp |
|
|
آشنایی با برندهای تولیدکننده شمشال در ایران
معروف‌ترین کارخانه‌ها و برندهای ایرانی تولیدکننده بیلت در بازار:
- ذوب آهن اصفهان
- فولاد مبارکه اصفهان
- فولاد خزر
- فولاد ارفع
- فولاد آتیه‌اندیشان سپهر شرق
- فولادسازان کیوان یزد
- فولاد کیمیا
- شاهین بناب
- فولاد آلیاژی ایران
- فولاد کاوه جنوب
- فولاد هرمزگان
- نورد فولاد یزد
- فولاد سیرجان
- فولاد پاسارگاد
- فولاد جم قم
- ویان همدان
- فولاد کاویان
مهم‌ترین عامل در تعیین قیمت بیلت یا شمشال چیست؟
فاکتورهای مهمی روی افزایش یا کاهش احتمالی قیمت بیلت در بازار وجود دارند که عبارت‌اند از:
- نوسانات ارز در بازار ایران
- هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل (مثل نرخ سوخت)
- شرایط بازار بین‌المللی فولاد
- برندهای تولیدکننده بین‌المللی فولاد (تغییر در عرضه و تقاضا)
- تغییرات نرخ جهانی انرژی
- نرخ خرید و فروش ضایعات آهن در ایران
- نرخ بین‌المللی سنگ آهن (وابسته به مقدار عرضه و تقاضا)
تفاوت شمش، بلوم و اسلب با بیلت چیست؟
گاهی پیش می‌آید که بعضی‌ها بلیت یا شمشال را با شمش، بلوم و امثالهم را با همدیگر اشتباه می‌گیرند. به‌طور کلی، شمش‌های فولادی با ابعاد و سایر ۱۶۰، ۱۵۰، ۱۳۰، ۱۲۵، ۱۲۰ و ۱۰۰ را بیلت و شمش‌های با اندازه ۲۵۰ در ۲۵۰، ۲۰۰ در ۲۰۰ و ۱۸۰ در ۱۸۰ را بلوم می‌نامند. بنابراین، تنها تفاوت بین شمشال و بلوم در ابعاد و اندازه‌های آن‌هاست. از بلوم برای ساخت ریل، سپری، ناودانی و قوطی استفاده می‌شود.
همچنین، به قطعه‌های مستطیلی فولادی که برخلاف بیلت و بلوم، ضخامتی ۲۳۰ میلی‌متری، عرض ۱.۱۲۵ متری و طول ۱۲ متری دارند، اسلب گفته می‌شود. مهم‌ترین تفاوت بین اسلب، بیلت و بلوم در اندازه سطح مقطع آنها و سایز نهایی هر کدام است.
خرید بلیت و شمشال
بلیت یا شمشال ، نوعی از شمش‌های فولادی است که در ابعاد و اندازه‌های خاص (از ۱۰۰ تا ۱۶۰) و با سطح مقطع مشحصی (کم‌تر از ۲۳۰ سانتی‌متر) تولید می‌شود. روش‌های تولید بیلت یا شمشال در کارخانه‌های ایرانی به ۲ روش تقسیم می‌شود و به‌طور کلی ۲ گرید مختلف برای تولید آن به‌کار گرفته می‌شود. در این مقاله از مجموعه آهن یک دو سه به همه این جزئیات، کاربردهای بیلت یا شمشال، نحوه تعیین قیمت و برندهای تولیدکننده آن اشاره کردیم.
شما می‌توانید از طریق مجموعه آهن یک دو سه هم از قیمت روز آهن‌آلات باخبر شوید و هم انواع محصولات فولادی از جمله بیلت را خریداری کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره قیمت میلگرد و تیرآهن مشاوره در انتخاب بهترین برند، می‌توانید با کارشناسان ما در آهن یک دو سه تماس حاصل فرمایید.
