چطور قیمت میلگرد و تیرآهن تحت تأثیر سیاستهای کارخانه و بورس تغییر میکند؟
چرا قیمت میلگرد و تیرآهن مدام بالا و پایین میشود؟
وقتی صحبت از ساختوساز و پروژههای عمرانی میشود، یکی از پرتکرارترین دغدغهها این است: «قیمت میلگرد و تیرآهن چند است؟» اما شاید برای بسیاری روشن نباشد که این قیمت مثل برگ درخت نه یک عدد ثابت که تابعی از چندین نیروی پنهان و آشکار است؛ بورس، سیاستهای کارخانه، نوسانات هزینه تولید، تقاضا، و خلاصه: هزار و یک فاکتور دیگر.
اگر شما هم پیمانکارید، مهندس اجرایی هستید یا صرفاً کنجکاوید بدانید چرا گاهی قیمت میلگرد و تیرآهن سر به فلک میکشد و گاهی فرو میریزد مقاله پیشرو برای شماست، در ادامه خواهیم دید که چگونه بورس، کارخانهها و بازار به شکلی پیچیده دست در دست هم میدهند تا قیمت میلگرد و تیرآهن را بالا ببرند… یا پایین بیاورند.
بورس
بازار بورس کالا در ایران نقش مهمی در تعیین قیمت پایه مقاطع فولادی دارد. وقتی عرضه و تقاضا در بستر بورس تنظیم میشود یعنی کارخانهها محصولشان را عرضه میکنند و خریداران شامل فعالان بازار آهن، انبوهسازان و تجار پیشنهاد قیمت میدهند آنگاه قیمت کشفشده (یا همان «قیمت رسمی») بهعنوان نقطه مرجع برای معاملات بعدی قرار میگیرد. بر اساس گزارش سایت نابز بورس، «بورس چگونه قیمت میلگرد و تیرآهن را تعیین میکند» بر همین اساس است: کشف قیمت در بورس در واقع بازتاب عرضه و تقاضا در یک نظام شفاف و نسبی است.
وقتی قیمت در بورس بالا میرود، غالباً کارخانهها و فروشندگانِ آهن نیز قیمتهایشان را بر اساس آن تنظیم میکنند. یعنی بورس حکم «آینه» دارد هرچقدر بازار بورس گرانتر شود، آینه قیمت هم گرانتر نشان میدهد. این اتفاق باعث میشود تغییرات در بورس به سرعت در بازار واقعی (فیزیکی) در ضمینه فروش میلگرد و تیرآهن منعکس شود؛ گاهی به فاصله فقط چند روز.
سیاستهای کارخانه
کارخانهها، این غولهای فولادی، نقش اساسیای در جهتدهی بازار دارند. سیاستهای آنها درباره تولید، عرضه، تعطیلی خطوط یا نگه داشتن موجودی در انبار، همه تعیینکننده هستند. گاهی کارخانه تصمیم میگیرد عرضه را محدود کندT مثلاً برای تنظیم موجودی یا بالا بردن قیمت و این همان وقتی است که «عرضه کم = تقاضا زیاد = قیمت بالا».
علاوه بر این، کارخانهها در تعیین کیفیت، نوع شمش، استاندارد تولید و حتی بستهبندی (مثلاً برچسب استاندارد، نوع بستهبندی، حملونقل) دست دارند؛ همه این عوامل هزینه تولید را تغییر میدهند. وقتی هزینه تولید بالا برود (به خاطر گران شدن مواد اولیه یا انرژی)، کارخانه مجبور است قیمت را بالا ببرد تا ضرر ندهد. به عبارت دیگر: «کاری که خودشان آغاز میکنند، خودشان هم قیمتش را بالا میبرند».
سیاستی که کارخانهها اعمال میکنند، مثل اینکه «دستشان را در تاریکی بالا ببرند» اگر تقاضا زیاد باشد و عرضه کم، قیمت میلگرد و تیرآهن با شتاب رشد میکند.
مشاهده قیمت میلگرد برند راد همدان در سایت آهن یک دو سه.
عوامل موثر روی قیمت میلگرد
قیمت میلگرد تحت تأثیر چند عامل بیرونی و درونی است که هر کدام میتواند قیمت را بالا یا پایین ببرد:
قیمت شمش و مواد اولیه: میلگرد از شمش ساخته میشود. اگر قیمت شمش یا آهن اسفنجی، کک، قراضه یا ورق بالا برود، هزینه تولید میلگرد بالا میرود و طبیعتاً قیمت میلگرد هم افزایش مییابد. همینطور اگر هزینه انرژی (برق، گاز) افزایش یابد، تولید گرانتر میشود. این موضوع در تحلیلهای منتشرشده توسط منابع صنعتی نیز برجسته شده است.
نرخ ارز و واردات مواد اولیه: اگر کارخانه برای تولید میلگرد نیازمند مواد اولیه وارداتی باشد، نوسانات نرخ ارز تأثیر مستقیم دارد. وقتی ارز گرانتر شود، همان مواد اولیه هزینه بیشتری خواهد داشت و قیمت میلگرد افزایش پیدا میکند.
تقاضای داخلی (ساخت و ساز): وقتی پروژههای ساختمانی زیاد شود مثلاً در فصلهای پرساخت و ساز یا زمانی که بازار مسکن جان میگیرد تقاضا برای میلگرد افزایش مییابد. طبق قانون ساده «عرضه و تقاضا»، این رشد تقاضا فشار رو به بالا بر قیمت میآورد.
قیمتگذاری در بورس و سلیقه فعالان بازار: همانطور که گفتیم، قیمت بورس نقش شاخص دارد؛ اگر معاملهگران در بورس قیمت بالا بگذارند، این قیمت ملاک قرار میگیرد. گاهی هم معاملهگران با احتیاط به قیمتهای نوساندار واکنش نشان میدهند و قیمتها را به تاخیر میاندازند یا کمتر از قیمت بورس پیشنهاد میدهند که میتواند قیمت واقعی بازار را پایینتر از قیمت بورس نگه دارد.
هزینه حملونقل و لجستیک: اگر حملونقل سخت یا گران شود (مثل افزایش قیمت سوخت، کمبود کامیون، یا مسیرهای طولانی)، هزینه نهایی میلگرد بالاتر میرود و این هزینه به خریدار منتقل میشود.
سیاستهای دولتی و مقررات (مثل مالیات، عوارض، تعرفه): اگر دولت مالیات، عوارض یا تعرفهای وضع کند مثلاً برای محیط زیست یا استانداردها کارخانهها مجبورند هزینهها را بازتاب دهند. این سیاستها میتوانند قیمت میلگرد را بالا ببرند یا حتی گاهی کنترل کنند، بسته به جهتگیری اقتصادی.
به طور خلاصه: قیمت میلگرد حاصل جمعی از چندین عامل است، مثل صندلیای که با پایههای مختلف سر هم میشود اگر یکی بلرزد، کل صندلی لق میزند.
مشاهده قیمت پروفیل 3 میل مبارکه در سایت آهن یک دو سه.
عوامل موثر روی قیمت تیرآهن
قیمت تیرآهن نیز تابعی از عوامل مشابه ولی با تفاوتهایی است. تیرآهن برخلاف میلگرد، محصولی با ابعاد و کاربرد متفاوت است که برای اسکلتبندی ساختمان، سازههای فلزی و صنعتی بهکار میرود، بنابراین حساسیت قیمت آن به برخی عوامل متفاوت است:
هزینه شمش و مواد اولیه: همانند میلگرد، تیرآهن عمدتاً از شمش یا فولاد پایه ساخته میشود. تغییرات در قیمت شمش، ورق فولادی یا آهن اسفنجی، تأثیر مستقیمی بر قیمت تیرآهن دارد. اگر قیمت مواد خام افزایش یابد، کارخانهها تیرآهن را گرانتر عرضه میکنند.
سایز و استاندارد تیرآهن: تیرآهن با ابعاد مختلف (مثلاً I-beam با جرم بر متر متفاوت) تولید میشود. نوع، ضخامت، کیفیت استاندارد و کلاس فولاد تأثیر دارد. تیرآهن سنگینتر یا با فولاد با کیفیت بالاتر طبیعتاً قیمت بیشتری دارد چون مواد بیشتری مصرف شده یا استاندارد بالاتری رعایت شده است.
تقاضا در بخش سازه و صنعتی: وقتی پروژههای صنعتی یا ساختمانی بزرگ راه میافتد (سازه بلند، برج، پل، اسکلت صنعتی)، تقاضا برای تیرآهن زیاد میشود. این تقاضا افزایش یافته غالباً منجر به افزایش قیمت میشود.
هزینه برش، نورد و فرآیند تولید: تولید تیرآهن مستلزم ماشینآلات و فرایندهای قابل توجه نورد گرم، برش، نهاییسازی است. اگر کارخانهها با کمبود ظرفیت مواجه شوند یا هزینه برق / گاز بالا رود، قیمت تمامشده تیرآهن بیشتر خواهد شد.
ارسال، حملونقل و بارگیری: تیرآهن به دلیل وزن و حجم بالا مستلزم حملونقل ویژه است. هزینه بارگیری، حمل با کامیون یا جرثقیل، تخلیه در کارگاه و … به قیمت نهایی اضافه میشود. در شرایطی که حملونقل دشوار یا پرهزینه باشد، قیمت تیرآهن رشد میکند.
تقاضای جهانی و صادرات / واردات: اگر بازار بینالمللی فولاد فعال باشد برای مثال صادرات شمش یا تیرآهن و قیمت جهانی بالا باشد، تولیدکننده داخلی ممکن است بخشی از تولید را صادر کند تا سود بیشتری ببرد. این کار عرضه داخلی را محدود میکند و تیرآهن در داخل گرانتر میشود.
مشاهده قیمت روز تیرآهن در سایت آهن یک دو سه.
تعامل بین بورس، کارخانه و بازار در نتیجه معجون نهایی قیمت
ممکن است بپرسید: «خب، پس کدام عامل مهمتر است؟» پاسخ ساده نیست، چون قیمت میلگرد و تیرآهن نتیجه تعامل بین چندین بازیگر است:
وقتی بورس قیمت را بالا کشید، کارخانه اگر ظرفیت داشته باشد ممکن است عرضه را محدود کند تا بتواند با قیمت بالاتر بفروشد.
کارخانه با نگاه به هزینه مواد اولیه و انرژی تصمیم میگیرد تولید را کم یا زیاد کند.
بازار (تجار، سازندگان، مصرفکنندگان) بر اساس پیشبینی نیاز، سفارش میدهد یا صبر میکند.
اگر تقاضا قوی باشد و عرضه کم، قیمت جهش میکند.
اگر عرضه فراوان شود و تقاضا نشکند مثلاً در زمان رکود ساختوساز قیمت ممکن است پایین بیاید یا ثابت بماند.
به عبارت دیگر: قیمت میلگرد و تیرآهن مثل «بازی مار و پله» است؛ هر حرکت تأثیر خودش را دارد، اما مجموع حرکات است که مسیر نهایی را میسازد.
نکاتی برای خریداران و پیمانکاران
قیمت بورس را مرتب دنبال کنید چون اغلب معیار قیمتگذاری است.
مراقب اعلام سیاست کارخانه باشید: اگر تغییری در عرضه یا تعطیلی خطوط اعلام شد، احتمال جهش قیمت بالا است.
قیمت مواد اولیه و نرخ ارز را لحاظ کنید؛ اگر روند افزایشی دارند، میلگرد و تیرآهن احتمالا گرانتر خواهد شد.
در زمان برنامهریزی ساخت، حجم مورد نیازتان را زودتر سفارش دهید تا گرفتار نوسان قیمت نشوید.
اگر پروژهتان قابل تاخیر نیست، همیشه حاشیه هزینه اضافه (contingency) برای قیمت آهن در نظر بگیرید چون آهن، یک حیوان رامنشدنی است!
